1. M. Q. Abdurashidxonovning hayoti va ijodi. M. Q. Abdurashidxonovning “Devpechak” asarlarining tarbiyaviy ahamiyat

II BOB. MUNAVVAR QORI ABDURASHIDXONOVNING YANGI USUL MAKTABLARIDA TA’LIM-TARBIYANING TAKOMILLASHUVIDAGI PEDAGOGIK FAOLIYATI.

2.1. Munavvar Qorining yangi usul maktablari tizimini, mazmuni va pedagogik faoliyati.
Munavvar Qorining maktab ta’limi xususidagi qarashlari eng avvalo yangi usulda tashkil kilingan maktablar hamda darsliklarda o’z askini topganligini ko’ramiz. Yangi usul maktablarida har-xil toifa boy va kambagallarning bolalari birday O’qish xuko’qiga ega bo’ldi. Tur­kistonda yangi usuldagi maktab soni ayniksa 1905 yildan keyin tez kupaydi. Ayni paytda matbuot saxifalarida usuli jadid maktablari to’g’risida fikrlar tez-tez e’lon qilina bordi. Tabiiyki, chor general-gubernatorligi yangi usul maktablarini ochik yuz bilan kutub olmadi. CHunki jadidlar tezlikda savod o’rgatib, mustamlakachilikdan kutilish muammolarini turli yo’llar bilan tushunturmokda edi. «Turkiston viloyatining gazeti», saxifalarida jadid maktablariga qarshi fikrlar tez-tez berib turildi. Jumladan gazeta saxifalaridan birida shunday fikrlar beriladi. «Usuli jadid «degani kaerdan chikdi. Bu nechuk? Masalan: ota-bobolarimiz usuli qadim ila ukub mullo bo’lganlar va biz ham usuli qadimni ukub bir nima bilib edik. Usuli jadid degan bir tarnoy bid’atturki, yaqin fursatda chikmishdur.»
Ayni paytda shu gazetani 1908 yil yilgi saxifalaridan bi- rida shunday fikrlar bor: « Usuli jadid nadur?», usuli jadid yangi usul damakdir. Yangi usul deganda, usuli e’tikod va ibratda yangilik demak emas, balki, sung zamonlarda xalqni fakirligi sababli bik xizgonch bir holda tushgan maktab va madrasalarimizning kerak idorasini va kerak ta’lim tadris kayfiyatlarini isloh etmokdan iboratdir.
Munavvar Qori jadidlar koralanaetgan bir paytda mazkur maktablar va ma’rifiy harakat to’g’risida shunday fikrlarni bildirgan edi: «Jadidchilikka xanday baxo berish to’g’risida kuyi- dagi asoslarni keltiraman: Jadid maktabi xay vaqtda va kimlar qo’li bilan vujudga chiqdi? Mana buni tekshirish uchun 20 yil ilgariga qarash albatta lozim. Xozirgi paytda o’rta ma’lumotga ega bo’lgan kishilar Moskov va boshqa joylarga borib uxishni xavas qilsa, avvallari savodi chiqqan har bir kishi Yeuxoroga borib o’qishni o’zi uchun bir sharaf deb bilar edi. CHunki ular ilmni faqat dingina deb bilar edilar. Muxit ham shuni takozo kilar edi. Jadid maktabi tashkil kilgonlar ham eski maktab,