1 Linux ot avzalliklari

5 Linuxda Boshlang’ich utilitlar.

Linux ning muhim afzalliklaridan biri shundaki, minglab utilitlar orqali cheksiz amallarni bajarilishidadir. Linuxda utilitlardan foydalanishingiz uchun bilvosita buyruqlar satridan yoki bevosita menyudagi ikonkalaridan foydalangan holda ishlatishingiz mumkin. Quyidagi keltirilgan bolimlarda bir qancha boshlang’ich va muhim utilitlar muhokama qilinadi; bu utilitlar belgiga asoslangan interfeys da mavjuddir. Bazi bir muhim utilitlar GUI(Foydalanuvchi grafik interfeysi) da ham mavjud, boshqalari esa faqat GUI (Foydalanuvchi grafik interfeysi ) uchun mavjuddir.

Keyingi bolimlarda katalog termini ko’plab ishlatiladi. Katalog bu - ozida fayllarni mujassamlashtirgan resurs hisoblanadi. Boshqa operatsion tizimlar xususan Windows va Macintosh, xususan gap GUI Linux haqida boradigan bolsa, katalog papka deb yuritiladi.

Quyidagi buyruqlar Linux da terminal orqali amalga oshiriladi. ls - Fayllarning nomlari keltirilgan ro’yhatni chiqarish cat - Matn faylda mavjud matnlarni ekranga chop qilish cat buyruq utiliti orqali matn faylda mavjud bolgan kontekst (matn)ni ekranga chop qilinadi. Ushbu buyruq utility catenate(ulamoq) so’zidan olingan bolib, bir biri bilan boglamoq degan manoni anglatadi.

$ ls

practice

$ cat practice

This is a small file that I created with a text editor.

cat buyrug’ini quyidagi tartibda yozishimiz kerak boladi: cat buyrug’i probel bilan ajratilgan holda fayl nomi yoziladi. rm - Faylni o’chirish

rm(remove) utiliti faylni o’chirishga xizmat qiladi. Ushbu buyruqni amalga oshirish quyidagichadir: rm buyruq utiliti probel bilan ajratilgan holda fayl nomi keltiriladi hamda enter tugmasi bosiladi. rm buyrug’ini xavfsiz holda keltirilgan variant:

$ rm —i toolist

rm: remove regularfile 'toollist'? y
Yuqorida keltirilgan misolda toollist deb nomlangan faylni xavfsiz holda o’chirish yoli keltirilgandir. Bunda rm dan song kelgan -i buyrug’i orqali faylni o’cherish uchun ha yoki yo'q degan tanlash imkoni beriladi.