1 Linux ot avzalliklari

Shell: komandalar interpritatori va dasturlash tili. Shell komanda interpritatori - foydalanuvchi va OT o'rtasidagi interfeysni amalga oshirib beruvchi matn muhiti hisoblanadi. Komandalarni ekranga kiritish orqali, shell komandani interpritatsiya qladi va foydalanuvchi tomonidan so'ralgan dasturni chaqiradi. Komandalar interpritatori shell Linux uchun mo'ljallangan.
Quyida eng ko'p ishlatiladigan 3 ta interpritatorlar keltirilgan.

• 
  Bourne Again Shell (bash), Unix ning asl shell interpritatori hisoblanadi.
  
• 
  TC Shell (Tcsh), Shell ning kengaytirilgan versiyasi bo'lib, Unix BSDning qismi sifatida yaratilgan.
  
• 
  Z Shell (zsh), u bir nechta interpritatorlarning funksiyalarini o'zida akslantirgan, shu jumladan Korn shell interpritatorini ham.
  

Interpritatorlarning o'zining klaviatura orqali kiritilgan komandalarni OTga
jo'natish funksiyalaridan tashqari, shell interpritatori yuqori darajadagi dasturlash tili ham hisoblanadi.Shell komandalari faylda bajarilishi jihatidan ketma ket tarzda yozilib boradi (Linuxda ushbu holat shell stenariyalari, Windows paketli fayllar deb nomlanadi).

3 Linux OT da Tizimli administratsiyalash.
Tizimli administratsiyalash. Linux foydalanuvchilarga komanda qatorida kanallar va filterlar qo’yish imkonini ham beradi. Kanallar bir dasturning xulosasini boshqa dasturga chiquvchi ma'lumot sifatida jo’natadi. Filterlar kanallarning bir ko’rinishi bo'lib, qaysiki kiruvchi ma'lumotlar patokini qayta ishlab,chiquvchi ma'lumotlar potokini qabul qladi. Filter boshqa dasturning xulosasini qayta ishlab, natijani o’zgartiradi. Filterdagi chiquvchi ma'lumot boshqa dastur uchun kiruvchi ma'lumot bo'ladi. Kanal va filterlar ba'zan aniq bir vazifani bajarish uchunbirgalikda ishlaydi. Masalan ma'lumotni tartiblab, bosmaga chqarish uchun uchta utilitadan foydalaniladi.

4 Foydalanuvchilarning grafik interfeysi. Linux OT qadamma-qadam o'rnatish
Foydalanuvchilarning grafik interfeysi. X Window tizimi Massachuset texnalogiya universiteti tomonidan yaratilgan bo'lib, u asosan Linuxda foydalanuvchilarning grafik interfeysini ta'minlab beradi. X ni qo'llab quvatlovchi ishchi oyna yoki terminalda foydalanuvchi kompyuterda bir ishchi oynada bir nechta oynani ochishi, grafik ma'lumotlar bilan ishlashi, rasm chizishi, kino ko’rishi mumkin.
X Window ikki qatlamga bo’linadi. Ishchi oyna menegeri va oyna (window) menegeri. Ishchi oyna menageri rasmga mo’ljallangan interfeys bo'lib, shell interpritatori orqali to'gri kelgan komandani terib manipulyatsiyalashning o’rniga, tizim dasturi bilan o'zaro aloqa qilgan holda kerakli dasturni ikonkasi orqali chaqirib olishni ta'minlaydi.
Oyna (window) menegeri ishchi oyna menegeri ostida ishlab, dasturlarni ishga tushurish, dastur oynasini ochish, yopish imkoniyatini beradi. Microsoft Windows tomonidan kalit elementlari rangi o’zgartirilsa, X ostidagi oyna (window) menegeri oynaning umumiy ko’rinishini sozlab beradi (1.3-rasm): shuningdek biz oynaning umumoy ko'rinishini o'zgartrishimiz, virtual ishchi oynani sozlashimiz, menyu yaratishimiz va h.k. larni amalga ishirishimiz mumkin.




1.3-rasm.