1. Lazerlar haqida umumiy ma’lumot

Muhitda tarqalayotgan nurlanishning yutilishi va kuchayishi

Muhit atomlarining qandaydir ikki holati energiyalarining Em-En ayirmasiga mos bo‘lgan chastotali yassi to‘lqin shu muhitda tarqalayotgan bo‘lsin. Nurlanishning oqimi Buger qonuniga muvofiq o‘zgaradi, bunda yutish koeffitsiyenti (20.1) munosabat bilan aniqlanadi:

(20.1)

bu erda - Eynshteyn koeffitsiyenti, g_m, g_n - va N_m, N_n lar - m,n holatlarning statistik og‘irliklari va balandliklari. (20.1) dagi N_n/g_n va N_m/g_m hadlar mos n→m va mn o‘tishlarning ulushlarini ko‘rsatib, bu o‘tishlarda fotonlar yutiladi va induksiyalangan ravishda chiqariladi.

Muhitning hajm birligida yutilgan quvvatni quyidagicha ifodalash mumkin:

(20.2)

bu yerda u() va I() energiyaning va oqimning spektral zichliklari (1 sm³ да).

Agar nurlanish tarqalayotgan muhit termodinamik muvozanatda bo‘lsa, Bolsman prinsipiga muvofiq N_m/g_mn/g_n bo‘ladi va demak, _a(>0) bo‘ladi. Bu hol nurlanishning yutilishiga mos keladi. Agar biror usul yordamida N_m/g_m>N_n/g_n bo‘ladigan sharoitlarni amalga oshirsak, _a() koeffitsiyent o‘z ishorasini o‘zgartirib, manfiy kattalik bo‘lib qoladi. Bu holda muhitda tarqalayotgan energiya oqimining zichligi termodinamik muvozanat holidagi kabi kamaymasdan, balki ortib boradi. Boshqacha aytganda, induksiyalangan nurlanish natijasida yorug‘lik oqimiga qo‘shilgan fotonlarning soni oqimdan teskari (n→m) o‘tishlarda atomlarning uygonish uchun olingan fotonlarning sonidan katta bo‘ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati:

1. 
   Karlov N. V. Leksii po kvantovoy elektronike. M.: Nauka, 1988.
   
2. 
   Zvelto O. Prinsipы lazerov. M.: Mir, 1990.
   
3. 
   Krыlov K. I. i dr. Osnovы lazernoy texniki. L.: Mashinostroenie, 1990.
   
4. 
   Tursunov A. T., Tuxliboev O. Kvant elektronikasiga kirish. T.: O‘qituvchi, 1992.
   
5. 
   Tarasov L. V. Fizicheskie osnovы kvantovoy elektroniki. M.: Sovetskoe radio, 1976.
   
6. 
   Ryabov S. G. i dr. Priborы kvantovoy elektroniki. M.: Sovetskoe radio, 1976.
   
7. 
   Spravochnik po lazeram, v dvux tomax (Pod redaksiey A. M. Proxorova). M.: Sovetskoe radio, 1978.