1 laboratoriya mashg’uloti mavzu: qo`yilgan masalalarning algoritmlarini tuzish o`quv mashg’ulotining maqsadi

1 - LABORATORIYA MASHG’ULOTI
Mavzu: QO`YILGAN MASALALARNING ALGORITMLARINI TUZISH
O`quv mashg’ulotining maqsadi: Qoyilgan masalaning shartiga oid algoritm tuzishni organish. Mavzu bo`yicha bilimlarni kengaytirish va chuqurlashtirish, variant misollarini bajarish.
Laboratoriya ishini bajarish tartibi:
1. Nazariy qism bilan tanishib chiqish.
2. Variant bo‘yicha olgan misol va masalalarga algoritm tuzishni o‘rganish.
3. Tuzilgan algoritmlar asosida laboratoriya ishi hisobotini tayyorlash.


Nazariy qism:
Algoritm tuzishda asosan masalaning umumiy hajmi hamda sodda va murakkabligi e`tiborga olinsa,natijani tez va aniq olish mumkin, buning uchun quyidagilarga rioya qilish kerak bo`ladi:

• 
  Qo`yilgn masalani to`g`ri tushunib olish;
  
• 
  Masalaning yechish usulini to`g`ri tanlab olish;
  
• 
  Nazariyani mustaqil qo`llay bilish;
  
• 
  Masalani o`zaro bog`liq bolmagan qismlarga ajratish va ajratilgan qismlarni bog`lash.
  

Algoritmlar asosan so`zlar, jadvallar, blok-sxemalar, formulalar, dasturlar ko`rinishlarida yoziladi.
Algoritmni ifodalashning eng ko`p tarqalgan shakli bu matn shakli, ya`ni, uni oddiy tilda so`zlar bilan bayon qilish hisoblanadi.
So`zlar yordamida tuzilgan algoritmning ijrochisi inson hisoblanadi. Algoritmning matn shaklida har bir ko`rsatma, jumlalar orqali buyruq mazmunida beriladi. Algoritmning bunday shaklidan kundalik hayotda uchraydigan masalalarni hal qilish algoritmlarini tuzishda foydalaniladi. Masalan, inson hayotida har kuni bajaradigan hatti-harakatlari algoritm so`zlar yordamida ifodalanadi. Demak, ixtiyoriy turdagi masalalarning algoritmlarini so`zlar yordamida tuzish mumkin. Masalan, aralash sonni noto`g`ri kasrga aylantirish algoritmi quyidagicha tuziladi:

1. 
   Sonning butun qismini mahrajiga ko`paytirib uni A1 deb belgilanaqi;
   
2. 
   A1ga kasrnng suratida turgan son qo`shiladi va natija suratga yoziladi;
   
3. 
   Kasrning mahraji o`zgarishsiz qoladi.
   

Informatikada blok-sxema shaklida tasvirlangan algoritmlardan dastur tuzishda foydalanish qulay va tushunarli bo`lgani uchun boshlovchi dasturchilar qoyilgan masalaning algoritmini ko`proq blok-sxema ko`rinishida tuzishadi.
Blok-sxemalarning asosiy elementlari quyidagilar: