1-Laboratoriya ishi Температура ва босим ўлчаш мосламаларидан фойдаланиш

III. ИШНИНГ ҲИСОБОТИ 
 
Ишни ҳисоботида қуйидагилар бўлиши шарт: 
1.Манометрларни қисқача тавсифи. 
2.Манометрларнинг чизма тасвири. 
IV. Назорат саволлари 
1. Босим ўлчов бирликлари орасида қандай боғлиқлик бор? 
2. Қандай босим турлари мавжуд? 
3. Босим ўлчашда қандай асбоблардан фойдаланилади? 
4. Босим ўлчаш асбоблари қандай турларга бўлинади? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
1 
 
Laboratoriya ishi - 2 
Mavzu: Бир босқичли буғ – компрессион совитиш машинаси 
лаборатория стенди ишлаш параметрларини олиш. Ишлаш циклини 
lgP-i диаграмада қуриш
 
Ishdan maqsad: 
1) Sovitish mashinasida sinov o’tkazish. 
2) Freon sovitish mashinasining siklini tekshirish. 
3) Sovutish mashinasining sovutish unumdorligi va sovitgich koeffitsiyentini aniqlash. 
Ishning mazmuni: 
Sovutish mashinasining siklini T – S va I – lgP diagrammada 1-2 -2’-3 -3’-4 -1’-1 kontur 
bilan ifodalash mumkin. U quyidagi jarayonlardan iborat. 
1-2 kompressorda sovitish agentining kondensatsiya temperaturasiga mos keladigan bosimgacha 
adiabatik siqilishi. 
2-3 kondensatorda ishchi moddadan issiqlikning atrof muhitga olib ketishi, buning natijasida 
qizigan par oxirgi siqilish temperaturasidan kondensatsiya temperaturasigacha soviydi (2-2’ 
chizig’i). 
2’-3 va 3-3’ – parning kondensatsiyalanish va suyuqlikning kondensatsiya temperaturasidan quyi 
temperaturagacha sovishi. 
3’-4 – rostlovchi ventilda sovigan suyuqlikning drossel jarayoni. 
4-1’ – sovitish obyektidan bug’latkichdagi agentiga issiqlikning o’tishi. 
Bug’latkichda suyuqlikning to’yingan bug’ bosimiga to’g’ri keladigan temperaturada 
qaynaydi. Hosil bo’lgan bug’, kompressorga tushguncha, qizigan bug’ holatigacha qizdiriladi(1-
1’). Haqiqy siklning Karno sikldan farq qiluvchi holatlarini ko’rib chiqamiz: 
1) Kengayuvchi silindr rostlovchi ventil bilan almashtirilgan: Kengayuvchi silindrga 
kirayotgan sovitish agentining solishtirma hajmi kam bo’lganligi sababli slindrning 
o’lchamlari kichik, bu silindrni yaratish va yasashni qiyinlashtiradi. 
2) Suyuqlik rostlovchi ventildan oldin sovitiladi: 
Rostlovchi ventildan oldin suyuqlik o’ta sovigan temperaturagacha sovitiladi, t
us 
< t
k
o’ta 
sovish natijasida suyuq sovitish agentining issiqlik miqdori. RVdan oldin kamayadi, 
buning natijasida qo’shimcha ish sarflanmasdan sovutish unumdorligi oshiriladi. 
3) Kompressor sovitish agentinig nam bug’ holida emas, qizigan bug’ holida so’radi. Bug’ 
sovitish mashinasining nazariy siklida compressor nam parda ishlaydi, bu demak nam parni 
so’rib oladi va quruq to’yingan par holatigacha siqadi. 
Nazariy tomondan bunday tartibdagi ish ancha qulay, chunki Karno sikliga yaqinlashuvchi 
qaytuvchi siklni amalga oshirishga imkon beradi. 
Lekin kompressor nam bug’ bilan ishlaganda bo’shliq fazoda suyuqlikning tomchilari qoladi. 
Porshen qayta qaytishda bu suyuqlik tomchilari bug’lanadi, hosil bo’lgan bug’ silindr 
hajmining biror qismini egallaydi va yangi so’rilayotgan bug’ miqdori shunga mos ravishda 
kamayadi. Natijada uzatish koeffitsiyenti kamayadi, haqiqiy ish ortadi va sovitish koeffitsiyenti 
kamayadi