1-laboratoriya ishi mavzu. Organik kimyo laboratoriyasida ishni tashkil etish va ishlash qoidalari. Kimyoviy idishlar va asboblar

 

 

Bеnzоl gоmоlоglаrini оksidlаsh 

 R  е  а  k  t  i  v  l  а  r:  tоluоl,  kаliy  pеrmаngаnаtning  1  %  li  eritmаsi,  sulfаt  kislоtаning  5%  li 

eritmаsi   

 Prоbirkаgа  kаliy  pеrmаngаnаtning  1%  li  eritmаsidаn  5  tоmchi,  5  tоmchi  suv,  sulfаt 

kislоtаsining  5%  li  eritmаsidаn  vа  tоluоldan  1  tоmchi  sоlinаdi.  Prоbirkа  qаttiq chаyqаtilib, 

gаz аlаngаsidа qizdirilаdi. Eritmаning binаfshа rаngi yo‟qоlаdi.   

 

Nazorat savollari 

1. 

Qanday uglevodorodlar  aromatik uglevodorodlar (arenlar) deb  ataladi? Ular qanday 

turkumlanadi? 

2. 

Arenlar  uchun  qanday  izomeriya  turlari  xos?  Tarkibi  C

8

H

10 

bo‟lgan  barcha  isomer 

arenlarning tuzilish formulalarini yozing va nomlang. 

---

148 

 

3. 

Benzol va uning gomologlarini qanday olinish usullarini bilasiz?  

4. 

Arenlarning  elektrofil  o‟rin  olish  reaksiyalari.  Benzolni  xlorlash  (S

E

)  reaksiyasini 

yozing, reaksiya mexanizmini tushuntiring. 

5. 

Qanday o‟rinbosarlar  I tur orientantlarga kiradi? I tur o‟rinbosarning  yo‟naltiruvchi 

ta‟sirini tushuntiring.  

6. 

II  tur  orientantlarga  misol  keltiring.  II  tur  orientantning  yo‟naltiruvchi  ta‟sirini 

tushuntiring. 

7. 

Toluol,  benzol  va  nitrobenzollarning  galogenlash  (S

E

)  reaksiya  tenglamalarini 

yozing. O‟rinbosarlarning arenlarning xossalariga, reaksiya borishiga ta‟sirini tushuntiring. 

8. 

Muvofiqlashgan  va  muvofiqlashmagan  oriyentatsiya  nima?  Oriyentatsiya  qoidasini 

tushuntiring. 

9. 

Benzol  va  toluollarni  nitrolovchi  aralashma  ta‟sir  ettirilganda  qanday  hodisa 

kuzatiladi? 

10. 

Benzol,  toluol,  ksilollarga  kaliy  permanganat  eritmasi  ta‟sir  ettirilganda  (issiqda) 

qanday jarayon kuzatiladi? Qanday mahsulotlar hosil bo‟ladi? 

11. 

Benzol va toluollarning sulfolanishidan qanday moddalar hosil bo‟ladi? 

12. 

Arenlarning ishlatilish sohalarini keltiring.