1-Laboratoriya ishi “MathCad” dasturi interfeysi xususiyatlari. Ishdan maqsad

 

 

Vazifa 

Metallarda solishtirma qarshilikni tempe 

 

raturaga  bog’liqlik  grafigini  MathCad  dasturida  loyihalash.        Talabalar 

mustaqil bajarishlari uchun tavsiya etiladigan variantlar: 

 

№ 

Elementning nomlanishi 

𝜌

0

  

(Om∙(mm

2

∕m)) 

α  (grad

-1

) 

Izox 

1 

Alyuminiy 

0.029 

0.004 

 

2 

Konstantan 

0.5 

0.000005 

 

3 

Mis 

0.0175 

0.004 

 

4 

Nixrom 

1.1 

0.0001 

 

5 

Kumush 

0.016 

0.0036 

 

6 

Po’lat  

0.15 

0.0062 

 

7 

Fexral 

1.2÷1.4 

0.008 

 

8 

Oltin 

0.0244 

0.0034 

 

9 

Volfram 

0.056 

0.0045 

 

 

---

10  Rux 

0.059 

0.0037 

 

11  Nikel 

0.0699 

0.006 

 

12  Temir 

0.1 

0.005 

 

13  Litiy 

0.0928 

0.006 

 

14  Platina 

0.106 

0.0039 

 

15  Qalay 

0.109 

0.0045 

 

16  Qo’rg’oshin 

0.22 

0.0039 

 

17  Manganin 

0.482 

0.000002 

 

18  Bronza 

0.095 

0.0042 

 

19  Iridiy 

0.0474 

0.004 

 

20  Latun 

0.025÷0.108 

0.0001÷0.0004   

21  Magniy 

0.045 

0.0039 

 

22  Molibden 

0.059 

0.0043 

 

23  Simob 

0.94 

0.001 

 

24  Titan 

0.6 

0.002 

 

25  Chugun 

0.5÷1 

0.001 

 

 

Yechim: 

Metallarni  solishtirma  qarshiligini  temperature  bog’liqlik  funksiyasi 

quyidagicha:   

𝜌=𝜌

0

∙(1+α∙t)     (1) 

bu  yerda 

𝜌

0

 – temperatura  t=0 °C bo’lgandagi metallning solishtirma qarshiligiga 

teng  bo’lgan  kattalik,  α  –  metallning  temperatura  koeffitsienti,   

𝜌  –  berilgan 

temperaturadagi metallning solishtirma qarshiligi. 

1)  Avvalo  1-  ifodadagi  o’zgarmaslarning  qiymatlari 

𝜌

0

    va    α    Mathcad 

dasturining ishchi oynasida e’lon qilinadi. 

 

 

 

 

2)  Shundan  so’ng  1-ifodadagi  temperaturani  oralig’ini  kiritiladi.  (Masalan: 

t:=1..100)  

3) 1-ifodani MathCad dasturiga kiritiladi. 

---

4)  MathCad  dasturidagi  grafiklar  bo’limidan  solishtirma  qarshilik    (

𝜌)ni  

temperatura (t)ga bog’liqligi grafigini chiqariladi.   

 

 

Bundan  tashqari  MathCad  dasturining imkoniyatlaridan  yana  biri  shundaki, 

grafik  oynada  bir  necha  ifodalarni  qiymatini  chiqarsa  bo’ladi.  Natijada  biz  bir 

vaqtning o’zida ikki ifodani grafiklarini taxlil qilishimiz mumkin. 

  

 

Xulosa: 

  

“MathCad” dasturida tayyorlangan ushbu laboratoriya ishi ko’plab metallar 

va  qotishmalarning  solishtirma  qarshiligini  temperaturaga  bog’liqligini 

o’rganishda,  ilmiy  tahlil  qilishda  MathCad  dasturi  qanchalik  muhim  ekanligini 

ko’rsatib  berdi.  Talabalarni  mustaqil  bajarishlari  uchun  tayyorlangan  variantlar 

o’quvchilarni  fanga  bo’lgan  qiziqishlarini  oshirib,  bilimlarini  yanada 

mustaxkamlashga yordam beradi.