№1 Labaratoriya mashg’uloti

Bilimlar: 

- sonli argumentning funksiyasi; 

- argumentning va funksiyaning orttirmasi; 

- tekismas harakatning tezligi, o’rtacha tezlik, oniy tezlik; 

- elementar funksiyalar hosilalarining jadvali. 

Ko’nikmalar: 

- funksiyanig nuqtadagi qiymatini topa olish; 

- argumantning berilgan orttirmasiga ko’ra funksiyaning orttirmasini topa olish; 

- berilgan shartlarda funksiya orttirmasining argument orttirmasiga nisbatini topa 

olish; 

- tekismas harakatning o’rtacha tezligini topa olish; 

Hosila va uning tadbiqlari mavzusini o’rganish jarayonida o’quvchilar quyidagi 

bilimga ega bo’lishlari kerak:                    

-  hosila  tushunchasining  ta’rifini,  maksimum  nuqtasi,  minimum  nuqtasini 

topishni; 

-  hosilani  topish  algoritmini,  berilgan  nuqtada  egri  chiziqqa  o’tkazilgan  urinma 

tenglamasini tuzishni; 

- funksiyani tekshirish va grafigini chizish; 

- diferensiyallash formulalarini, funksiya hosilasini topish; 

- hosilaning geometric ma’nosini; 

- hosilaning mexanik ma’nosini; 

-  quyidagi  ko’nikmalar  egallangan  bo’lsagina  o’quvchilar  yuqorida  keltirilgan 

mavzuni o’zlashtirgan deb hisoblash mumkun: 

- funksiyaning nuqtada va kesmadagi hosilasini topa olish; 

- funksiyanin hossalarini tekshirish uchun hosila tushunchasidan foydalana olsa; 

- hosilaning ishorasiga qarab, funksiya o’zgarishini xarakterlay olsa; 

- ekstremum mavjud bo’lishi mumkun bo’lgan shubhali nuqtalarni aniqlay olsa; 

- funksiyaning kesmadagi eng katta va eng kichik qyimatlarini topa olsa; 

- syujetli masalalarni yechishga diferensiyal xisobning metodlarini qo’llay olsa. 

IV.  Yuqorida  keltirilgan  maqsadlar,  qo’yilgan  vazifalar  o’qituvchiga  asosiy  va 

qo’shimcha  materiyallarni  ajratib  olish  va  uning  o’quvchilar  tomonidan  egallanilishi 

uchun imkoniyat yaratadi. 

---

 

52 

Asosiy  material  sifatida  funksiya  hosilasining  ta’rifi  va  hosilani  topish 

algoritmini olish mumkun.    

Qo’shimcha  material  sifatida  esa  elementar  funksiyalarning  hosilalarini 

hisoblash, funksiyalarning diferensiyallanuvchiligi kabilarni qarash  mumkin.           

2-Topshiriq. 

1)  Hosilaning  geometric  ma’nosini  anglab  olish  uchun  qanday  bilimlarni 

faollashtirish lozimligini aniqlang.         

2)  Hosilaning  geometric  ma’nosini  ochib  beradigan  masalalar  majmuasini 

tuzing.           

3)  Hosila  yordamida  funksiyalarning  qanday  hossalarini  tadqiq  qilish 

mumkunligini keltiring.      

4)  «Hosila  va  hosilani  qo’llash»  metodining  mazmunini  ochib  beruvchi 

masalalar seriyasini tuzing.                                  

5)  «Hosila  va  hosilani  qo’llash»  metodining  o’quvchilar  tomonidan  samarali 

egallanganlik darajasini nazorat qilish shakllarini aniqlang.        

Endi  diferensiyal  hisob  usulini  matematikaning  turli  sohalarini  o’rganishda 

qo’llanilishini  qarab  chqamiz,  shuningdek  predmetlararo  aloqadorlik  o’rnatish 

muammolari qaraladi. Bu maqsadlar quyidagi metodik masalalarni hal qilish davomida 

amalgam oshiriladi.