1 Labaratoriya ishi. I. Xaroratni o‘lchash qurilmalarini ishlash usullarini o‘rganish

1.4.  Termopara  (termojuft).  Termopara  2  xil  metall  kotishmasidan 

ishlangan  A  va  V  elektrodlarning  kavsharlangan  zanjiridan  iborat,  Haroratni 

o‘lchash uchun uning bir uchi (issiq uchi) o‘lchanishi kerak bo‘lgan jismga ulanadi, 

ikkinchi  (sovuk)  uchi  esa  muz  solingan  Dyuar  idishiga  solinadi  (ya’ni  0 

0

S  da 

bo‘ladi). Issik va sovuq uchlarining orasida EYUK (elektr yurituvchi kuchi) hosil 

bo‘ladi.  Quyidagi  (1.4-rasm)  da  termojuftni  tashkil  qilgan  konsturiktiv  qismlarni 

keltirilgan. 

---

 

1.4-rasm 

1  -  izolyatsiya;  2,3  -  shtutser;  4  –  bosh  qism;  5  - 

prokladka;  6  -  qopqoq;  7  -  ulash  klemmasi;  8  –  kabellarni 

mustaxkam  tutashtiruvchi  qism;  9  -  kompaund;  10  - 

termoelektrod; 11 – ximoya qobig‘i; 12 – issiq tutashgan uchlar; 

13 – sopolli qobiq. 

 

Termoparada elektr yurituvchi kuchni potensiometr yoki millivoltmetr bilan 

o‘lchanadi  va  EYUK  qiymatini  jadval  yoki  grafik  yordamida 

0

S  ga  aylantiriladi. 

Agar  termoparaning  sovuk  uchi  0

0 

S  ga  ega  bo‘lmay,  xona  haroratiga  ega  bo‘lsa 

EYUK ni 

0

S ga aylantirishda xonani haroratini qo‘shish kerak. Termoparalar xrom 

(nikel  bilan  xrom  qotishmasi)-kopel  (nikel  bilan  mis  qotishmasi)  xrom-alyumel 

(nikel  bilan  alyuminiy    qotishmasi)  va  boshqalar  bo‘lishi  mumkin.  Termopara 

3500

0

S gacha bo‘lgan haroratni o‘lchaydi.