1 kurs talabalar uchun o’quv darslik (mа’ruzа mаtnlаri) Mualif: Musayeva O

17 – mavzu. Arxivatorlar.

Reja:

1. Arxivlash tushunchasi.

2. Arxivatorlarning ko’rsatkichlari.

3. WinRAR arxivatorini o’rnatish.

4. WinRAR dasturi bilan ishlash.

5. Menyu satri.

6. Uskunalarlar paneli.

7. WinRAR da arxiv fayl yaratish

8. WinRAR da fayllarni arxivdan chiqarish.
1. Arxilash tushunchasi.

Kompyuterda ishlash davomida kompyuterning tashqi xotirasidagi (vinchestrdagi) ma’lumotlar turli sabablarga ko’ra shikastlanishi, butunlay yoki qisman o’chib ketishi mumkin. Bulardan tashqari yana kerakli ma’lumotlar noto’g’ri o’zlashtirilishi yoki tashqaridan kelib atayin noto’g’ri «tuzatish» kiritilishi natijasida xam eng qimmatli ma’lumotlar buzilishi mumkin. Xozirgi kunda eng ko’p tarqalgan kompyuter viruslari xam qimmatli dasturlarga, boshqa ma’lumotlarga anchagina moddiy zarar yetkazishi mumkin. Xozirgi kunda shunday qimmatbaxo ma’lumotlar jamlangan kutubxonalar, qimmatli dasturlarning matn holatidagi ko’rinishlari mavjudki ularning qiymati kompyuter qiymatidan bir necha o’n xatto yuz barobar qimmatroqdir. Bunday noxush xodisalarni oldini olish maqsadida kerakli ma’lumotlar bir necha nusxada дискеtlarga, magnit disklarga, kassetalarga ko’chirilib olib qo’yiladi. Bizga ma’lumki ko’chirishning bir qancha usullari mavjud, ya’ni oddiy Copy, Xcopy Backup, Restore buyruqlaridan tortib dasturlar tarkibidagi murakkab operatsiyalarni xam amalga oshirish mumkin. Lekin bularning barchasi asl nusxasi qancha xajmda joy egallagan bo’lsa, keyingi nusxasi xam shuncha xajmli joy egallashi mumkin. Faraz qilaylik biz 20 MVtli ma’lumotni arxiv sifatda nusxa olmoqchimiz buning uchun bizga 5 dyumli –1,2 MVtli дискеtadan 17 dona yoki 3 dyumli –1,44 MVtli дискеtadan 15 dona kerak bo’ladi. Lekin bu дискеtalarda ma’lumotlar yana vaqt o’tishi bilan yaroqsiz saktorlarning xosil bo’lishi kabi salbiy holatlarni hisobga olinib 2 yoki 3 nusxada saqlanishi kerak desak дискеtalar soni ko’payib ketadi. Buncha sondagi дискеtalarni saqlash yana kerakli paytda birin-ketin tartib bilan ishlatish anchagina qiyinchilik anglashilmovchiliklar keltirib chiqaradi. Buning ustiga bu informatsiyani kunda yoki ma’lum bir vaqtda yangilab turish zarurati bo’lsa bunda ish xajmi yana ko’payib bajaruvchidan ko’nikma, tajriba anchagina qimmatli vaqtni talab qiladi.

Mana shunday ortiqcha mexnat tashvishlaridan qutilish maqsadida qimmatli ma’lumotlarni saqlashning boshqa usuli ishlab chiqarilgan. Bu usul arxivatorlar deb nom olgan, utilitlar sarasiga kiruvchi qator dasturlar yordamida amalga oshiriladi. Bu usul orqali katta xajmli fayllarni maxsus siqish yo’li bilan xajmi avvalgisining xajmidan bir necha barobar kichik bo’lgan bir yoki bir necha faylga joylashtiriladi. Bu fayllardan yana avvalgi fayllarni xosil qilish imkoniyati mavjud mavjud bulib yangi xosil bulgan fayllarni bir joydan ikkinchi joyga kuchirish, saklash uchun juda kulay buladi.

Kompyuterda arxiv deganda to’g’rirog’i arxiv fayllar deganda fayllarni maxsus yo’llar bilan siqish natijasida xosil bo’lgan yangi fayllar tushinilib, yangi xosil bo’lgan fayllar xajmi dastlabki fayllar xajmidan bir necha barobar kichik bo’ladi. YAngi arxiv fayllardan yana dastlabki fayllarni xosil qilish mumkin bo’ladi. Agar arxiv qilanayotgan fayllar juda katta bo’lsa, ko’pgina dasturlarda uni bo’lib arxiv qilish mumkin, дискеta yoki bo’sh xotiraning xajmiga qarab bir necha qismga bo’lib arxiv qilish mumkin. Bunday arxivlash bo’laklab arxivlash deyiladi.