1 kurs talabalar uchun o’quv darslik (mа’ruzа mаtnlаri) Mualif: Musayeva O

Tcpip qaydnomalari.

TCPIP (Transmission Control ProtosolInternet Control-uzatishning boshqarish qaydnomasiinternet qaydnomasi) kompyuter tarmog‘ida ma’lumotlarni uzatish qaydnomalari majmuining nomidir. TCPIP jumlasi o‘z ichiga Transmission Control Protocol(TCP) va Internet Protocol (IP) qaydnomalar nomlarini birlashtirib olgan qaydnoma bo‘lib, u shunday qoidalar majmuiki, bunda TCPIP barcha kompyuter ishlab chiqaruvchi kompaniyalarning moslamaviy va dasturiy ta’minot hamkorligini ta’minlaydi. Bu qoida jumladan, TCPIP paketi bilan ishlovchi Digital Equipment firmasi kompyuterlaridan PC Compaq kompyuterlariga murojaat qilishni kafolatlaydi. TCPIP ochiq qaydnoma, bu shuni bildiradiki, qaydnoma haqidagi barcha ma’lumotlar chop etilgan va undan barcha ochiq foydalanadi. Bunday siyosat bu sohaning tezroq rivojlanishiga olib keladi. Qaydnoma bir jumla boshqasi bilan qanday qilib bog‘lanishini anig‘laydi. Bu aloqa dastur ta’minotida quyidagicha dialogga o‘hshash bo‘ladi. «Men sizga ushbu ma’lumotni yuboryapman, keyin siz menga uning javobini yuborasiz, so‘ngra men mana buni sizga yuboraman. Siz barcha ma’lumotlarni yig‘ib, ularning umumiy natijasini qaytarib yuborishingiz shart». Ma’lumotlar uzatishni boshqarishni to‘la paketining har bir qismini qaydnoma aniqlaydi. Qaydnoma paketida elektron pochta orqali habar telekonferensiyalardan maqolalar yoki xizmat yuzasidan habarlar borligini ko‘rsatadi. Qaydnoma andozalari ish jarayonida ro‘y berishi mumkin bo‘ladigan noma’lum holatlarni shuningdek xatolar talqinini o‘z ichida e’tiborga oladi.

Ko‘pchilik foydalanuvchilar TCPIP ni bitta dastur deb o‘ylashadi. Aksincha, u tarmoqning bir vaqtning o‘zida ma’lumot uzatish uchun ishlab chiqilgan, o‘zaro bog‘langan qaydnomalarning butun bir dasturlar oilasidir. TCPIP tarmoqning dasturlar qismi bo‘lib, u TCPIP oilasidagi har bitta qism ma’lum bir aniq maqsadaga qaratilgan: elektron pochtalarni yuborish, sistemaga olis masofalardan kirishni ta’minlash, fayllarni manzillarga jo‘natish, habarlarga yo‘l ko‘rsatish, yoki tarmoqdagi buzilishlarni talqin qilish. TCPIP Internet global tarmog‘ida keng foydalanuvchi qaydnomalardir. U ham yirik korporativ tarmoqlarda shuningdek, kompyuterlar soni oz bo‘lgan lokal tarmoqlarda ham qo‘llaniladi.