1. Kurs ishi uchun vazifa

2. Talabalar uchun beriladigan birlamchi ma’lumotlar

Variantlar	To`g`rilagichningberilganasosiy ko`rsatkichlari
	Yuklanish kuchlanishi qiymati, Ud, V	Yuklanish toki qiymati, Id, A	To`g`rilagan kuchlanishning tepkili(pulsatiya) koeffitsienti, q,%	Ta’minlovchi tarmoqning liniya kuchlanishi, UL, V
1	220	400	3,2	380
2	440	600	3,1	660
3	230	350	3	380
4	460	600	2,9	660
5	220	740	3,1	380
6	440	800	3	660
7	230	530	3,1	380
8	460	1000	3	380
9	115	400	3,2	230
10	320	500	3,1	660
11	210	800	3	380
12	240	900	2,9	380
13	360	1000	3,1	660
14	400	900	3	660
15	460	500	3,1	660
16	210	430	3	380
17	250	300	3,1	380
18	310	450	3,2	660
19	380	500	2,9	660
20	420	450	3	660
21	110	200	2,8	220
22	230	350	2,9	380
23	350	480	3	380
24	400	500	3,1	380
25	440	600	3,2	380

3. To`g`rilagich sxemasini tanlash va hisoblash

3.1. To`g`rilagich sxemasini tanlash

To`g`rilangan kuchlanishning tepkiligi (pulsatiyasi)q=3%=0,03 bo`lgani uchun to`g`rilanish fazalari soni m = 6 deb qabul qilamiz.

To`g`rilagichning kuch sxemasi uchun uch fazali ko`prik sxemasini (Larionov sxemasini) tanlaymiz va sxemaning FIK ni hisoblaymiz.Hisoblash vaqtida tiristordagi to`g`ri yo`nalishdagi kuchlanish pasayishini V deb qabul qilamiz.

1. Uch fazali ko`prik sxemaning (Larionov sxemasining) foydali ish koeffitientini (FIK) quyidagi ketma-ketlikda aniqlaymiz:

Yuklanish quvvati:

, Vt.

Tiristordagi quvvat isrofi:

Vt.

Tiristorning FIK:

Larionov sxemasining FIK:

1 – rasm. Uch fazali ko’prik sxemali boshqariluvchi

to`g`rilagichning kuch sxemasi (Larionov sxemasi)

3.2. To`g`rilagich kuch sxemasining tarmoq bilan moslashtiruvchi transformatori ko`rsatkichlarini aniqlash
, bu yerda m – to`g`rilanuvchi fazalar soni.

; m=6;

Transformatorning ikkilamchi chulg`amidagi tok ning qiymati:

Transformatsiya koeffitsienti:

Bu koeffitsient asosida transformatorning birlamchi chulg`amidagi tok qiymatini aniqlaymiz:

Transformator chulg`amlari quvvatlari:

kVA.
kVA.


3.3. Filtr ko`rsatkichlarini aniqlash
Katta quvvatli to`g`rilagichlar (10 kVt dan yuqori quvvatili) uchun induktiv filtr qo`llash tavsiya etiladi, chunki yuklanishning qiymati ancha kichik bo`ladi.
Larionov sxemasi tepkilik koeffitsienti:
.

Birlamchi berilgan tepkilik koeffitsienti:

.

Silliqlash koeffitsienti:

Yuklanishning qarshiligi:

Om.

Filtrning induktivligi:

.
3.4. Tiristorlarni hisoblash va tanlash:
Tiristordan o`tayotgan eng katta o`rtacha tokning qiymati:

Tiristordan o`tayotgan eng katta tokning qiymati:

Tiristorga qo`yilgan eng katta kuchlanish qiymati:

Tiristorga qo`yilgan eng katta teskari kuchlanish qiymati:

Tiristorni tanlash aniqlangan ko`rsatkichlari asosida amalga oshiriladi.
Tiristorlarni sovutish tizimisiz qo`llanishini hisobga olib tiristorning o`ratcha tok qiymatini hisoblangan o`rtacha qiymatidan 3 baravar katta deb olamiz, chunki tirstorlar tabiiy holda sovutilganda ularning tokli yuklanishi qariyib 3 baravar kamayadi.

Tanlangan tiristorimizning quyidagi ko`rsatkichlarini qayd qilib qo`yamiz:

• 
  tiristorning maksimal kuchlanishi
  
• 
  tiristordan o`tayotgan o`rtacha tok
  
• 
  o`ta yuklanish ishchi toki (yarim davr ichida tiristor ochiq holatida o`tadigan ruhsat etilgan tokning eng katta qiymati)
  
• 
  tiristorning yopiq holatida kuchlanishning kritik o`sish tezligi
  

3.5. Tiristorlarning RC-zanjirlarini hisoblash


Kondensatorning sig`imini aniqlaymiz:

Kondensatorning razryadlanish vaqtida tiristordan o`tayotgan tok:

Rezistor qarshiligini hsoblash:

Rezistorni zahira bilan tanlaymiz:

Rezistor quvvatini hisoblaymiz:
Kondensatrda yig’ilgan energiya:

Rezistorda ajralib chiqadigan quvvat:

4. To`g`rilagichning boshqaruv tavsifini hisoblash
Yuklanish aktiv-induktiv bo`lganida to`g`rilagich uzlukli va uzluksiz rejimlarda ishlashi mumkin.

To`g`rilagich tokining uzlukli bo`lishi boshqaruv burchagi α ga hamda yuklanish aktiv qarshiligi R<sub>d</sub> va induktiv filtr induktivligi L<sub>d</sub> qiymatlariga bog`liq.

Agar ( ) shart bajariladigan bo`lsa, u holda R<sub>d</sub> va L<sub>d</sub> larning har qanday qiymatlarida ham tokning uzluksiz bo`lishi sharti bajariladi.

Boshqaruv burchagi α ni oshirib tokning uzluksiz bo`lishini ta’minlash L<sub>d</sub> induktivlikning bir muncha oshirish bilan amalga oshiriladi. bo`lishi yuklanish tokining deyarli ideal silliq bo`lishiga olib keladi.

Uzluksiz va uzlukli tok rejimlarida to`g`rilagichning rostlash tavsiflari boshqaruv burchagining α = 90° va α = 120° elektr graduslarida α rostlash o’qini kesib o’tadi. Uzlukli tok rejimi boshqaruv burchagining α = 60° qiymatidan boshlanadi.

Uzluksiz tok rejimidagi to’g’rilangan kuchlanishning o’rtacha qiymati:

;

Uzlukli tok rejimidagi to’g’rilangan kuchlanishning o’rtacha qiymati:

2 – rasmda keltirilgan uzluksiz (uzluksiz liniya) va uzlukli (shtrixli liniya) boshqaruv tavsiflari ilovada namuna uchun hisoblangan to’g’rilagichning boshqaruv tavsiflaridir.

2 – rasm. To’g’rilagichning boshqaruv tavsiflari

5. To’g’rilagichning tashqi tavsiflvrini hisoblash
Ventillardagi kommutatiya jarayonlarini hisobga olgan holda boshqaruv burchaginingα= 0°, α= 30°, α = 60° qiymatlari uchun to’g’rilagichning tashqi tavsiflarini hisoblaymiz va quramiz. Hisoblash vaqtida transformator va ta’minlovchi tarmoqning reaktiv qisqa tutashuv kuchlanishi qiymatini 10% deb qabul qilamiz. Qisqa tutashuv kuchlanishining aktiv tashkil etuvchisini hisobga olmaymiz.


– anod induktivligidagi kuchlanish pasayishi;
Bunda kommutatiyani hisobga olgan holda to’g’rilagich chiqishidagi kuchlanishning o’rtacha qiymati
.
Transformator va ta’minlovchi tarmoqning reaktiv qisqa tutashuv kuchlanishi qiymatini 10% deb qabul qilganimiz uchun
, Om.
Boshqaruv burchagining α₁= 0°, α₂ = 30°, α₃ = 60° qiymatlari uchun hisoblab qurilgan to’g’rilagichning tashqi tavsiflari 3 – rasmda keltirilgan tashqi tavsif ilovada keltirilgan namuna uchun hisoblangan to’g’rilagichning tashqi tavsiflaridir.

To’g’rilagich tashqi tavsiflaridan ko’rinib turibdiki, boshqaruv burchagi qiymati oshishi bilan chiqish kuchlanishi qiymati kamayib boradi. Tashqi tavsiflarning nishabligi son qiymatining oshishi bilan izohlanadi.

3 – rasm. To’g’rilagichning tashqi tavsiflari.

6. To’g’rilagich tiristorlarini boshqarish tizimi funksional sxemasini ishlab chiqish
Tiristorli o’zgartkichlar kuch sxemasi va boshqaruv tizimidan iborat bo’ladi. Boshqariluvchi to’g’rilagichning kuch sxemasini boshqariluvchi tiristorlar tashkil etadi, ular boshqaruv elektrodlariga ma’lum vaqtda etarli quvvatga ega bo’lgan impuls berilgandan keyingina ishlashi mumkin. Bu vazifani impuls-faza boshqaruv tizimi (IFBT) bajaradi. IFBT quyidagi ikki vazifani bajaradi:

1. 
   Tiristorlarning ulanish vaqtlarini aniqlash;
   
2. 
   Tiristorlarning boshqaruv elektrodlariga kerakli vaqtda beriladigan boshqaruv signallarini, ya’ni impulslarni shakllantirish.
   

4 – rasmda tiristorlarni boshqarish tizimining funktional sxemasi keltirilgan bo’lib, bu erda:

1. 
   TV2 – pasaytiruvchi transformator;
   
2. 
   K1 i K2 – komparatorlar;
   
3. 
   AKG – arrasimon kuchlanish generatori;
   
4. 
   QIH – qisqa impulslarni hosil qiluvchi;
   
5. 
   IK – impulskuchaytirgich.
   

4 – rasm. Tiristorlarni boshqarish tizimining funktional sxemasi.

TV1 kuch transformatoridan liniya kuchlanish (U_as) olamiz. Olingan signal pasaytiruvqchi transformator TV2 ga uzatiladi, bu erda transformator to’g’rilagichni katta qiymatli kuchlanish va toklardan himoyalovchi, boshqaruv tizimi bilan to’g’rilagichning kuch sxemasi o’rtasida o’zaro galvanik bog’liqlikni uzish vazifasini o’taydi. Komparator K1 yordamida o’zgartkichning sinusoidal liniya kuchlanishi shunday ketma-ketlikda o’zgaruvchi to’g’ri burchakli impulslarga o’zgartiriladi. Komparator K1 dan olingan impulslar arrasimon kuchlanishlar generatori AKG ga uzatiladi va u erda impulslar arrasimon ko’rinishdagi kuchlanishga o’zgartiriladi. Komparator K2 ga berilgan boshqaruv kuchlanishi U va berilayotgan arrasimon kuchlanish asosida boshqaruv burchagi α ni belgilovchi signal hosil qilinadi. Qisqa impulslarni tashkil etuvchi QIH qabul qilib olingan to’g’ri burchakli impulsdan davomiyligi va qiymati bo’yicha tiristornining ochilishi uchun etarli bo’lgan kuchlanish impulsini shakllantiradi. Bu impuls impuls kuchayaytirgich IG kuchaytirilib tiristorning boshqaruv elektrodiga uzatiladi.

7. Xulosa
Berilgan birlamchi ma’lumotlar asosida to’g’rilagich sxemasi tanlandi va hisoblandi. To’g’rilagichning berilgan FIK asosida to’g’rilagichning uch fazali ko’prik sxemasi (Larionov sxemasi) tanlandi.

Kuch sxemasi uchun sovutish tizimi bo’lgan tipdagi tiristorlar tanlandi.

Kondensator va rezistordan iborat bo’lgan RC-zanjiri hisoblandi va tanlandi (ko’rsatkichlari keltirilgan bo’lishi kerak).

Tarmoq bilan moslovchi transformatorning asosiy ko’rsatkichlari hisoblandi.

Yuklanish quvvatiga qarab induktiv filtr tanlandi.

To’g’rilagichning boshqaruv tavsifi hisoblandi va qurildi. Boshqaruv burchagining α= 60° qiymatida boshqaruv tavsifining egilishi boshlanadi va tavsifning nolga teng bo’lishi α= 120° bo’lganida yuzaga keladi.

Boshqaruv burchagining turli qiymatlari uchun to’g’rilagichning tashqi tavsiflari hisoblandi va qurildi.

Tiristorlarni boshqarish uchun IFBT asosida boshqaruv tizimining funktional sxemasi yaratildi va ishlash printipi bayoni berildi.

ILOVA

8 – variantuchun boshqariluvchi to’g’rilagichning berilgan asosiy ko’rsatkichlari:

1. 
   Yuklanish kuchlanishi qiymati – U_d=460 V;
   
2. 
   Yuklanish tokining qiymati – I_d=1000 A;
   
3. 
   To’g’rilangan kuchlanishning tepkili koeffitienti –q=3%;
   
4. 
   Tanlangan to’g’rilagich sxemasi transformatorining FIK–η=95%;
   
5. 
   Ta’minlovchi tarmoqning liniya kuchlanishi –U_l=380 V.
   

3. To’g’rilagich sxemasini tanlash va hisoblash

3.1.To’g’rilagich sxemasini tanlash
To’g’rilangan kuchlanishning tepkiligi (pulsatiyasi) q = 3% = 0,03 bo’lgani uchun to’g’rilanish fazalari soni m = 6 deb qabul qilamiz.

To’g’rilagichning kuch sxemasi uchun uch fazali ko’prik sxemasini tanlaymiz va berilgan FIK bilan ushbu sxemaning FIK ni solishtiramiz. Hisoblash vaqtida ventildagi to’g’ri yo’nalishdagi kuchlanish pasayishini V deb qabul qilamiz.

Uch fazali ko’prik sxemaning (Larionov sxemasining) foydali ish koeffitientini (FIK) hisoblaymiz:

Yuklanish quvvati:

Tiristordagi quvat isrofi:

Tiristorning FIK:

Larionov sxemasining FIK:

1 – rasmda uch fazali ko’prik sxemali boshqariluvchi to’g’rilagichning kuch sxemasi tasvirlangan.
3.2. Moslashtiruvchi transformator ko’rsatkichlarini aniqlaymiz
, bu erda m – to’g’rilanuvchi fazalar soni.

; m=6;




Transformatorning ikkilamchi chulg’amidagi tok ning qiymati:

Transformatiya koeffitienti:

Bu koeffitient asosida transformatorning birlamchi chulg’amidagi tok qiymatini aniqlaymiz:

Transformator chulg’amlari quvvatlari:

3.3. Filtr ko’rsatkichlarini aniqlash
Katta quvvatli to’g’rilagichlar (10 kVt dan yuqori quvvatli) uchun induktiv filtr qo’llash tavsiya etiladi, chunki yuklanishning qiymati ancha kichik bo’ladi.
Larionov sxemasi tepkilik (pulsatiya) koeffitienti:

.

Birlamchi berilgan tepkilik (pulsatiya) koeffitienti:

.

Silliqlash koeffitienti:

.

Yuklanishning qarshiligi:

.

Filtrning induktivligi:

.
3.4. Tiristorlarni hisoblash va tanlash:
Tiristordan o’tayotgan eng katta o’rtacha tokning qiymati:

Tiristordan o’tayotgan eng katta tokning qiymati:

Tiristorga qo’yilgan eng katta kuchlanish qiymati:

Tiristorga qo’yilgan eng katta teskari kuchlanish qiymati:

Tiristorni tanlash aniqlangan ko’rsatkichlari asosida amalga oshiriladi.

Tiristorlarni sovutish tizimisiz qo’llanishini hisobga olib tiristorning o’ratcha tok qiymatini hisoblangan o’rtacha qiymatidan 3 baravar katta deb olamiz, chunki tirstorlar tabiiy holda sovutilganda ularning tokli yuklanishi qariyib 3 baravar kamayadi (I_vo’rt=1000A).

Tanlangan tiristorimizning tipi – T253-1000.

Tiristoning asosiy ko’rsatkichlari:

• 
  tiristorning maksimal kuchlanishi ;
  
• 
  tiristordan o’tayotgan o’rtacha tok ;
  
• 
  o’ta yuklanish ishchi toki (yarim davr ichida tiristor ochiq holatida o’tadigan ruhsat etilgan tokning eng katta qiymati) ;
  
• 
  tiristorning yopiq holatida kuchlanishning kritik o’sish tezligi ;
  
• 
  T253-1000 tiristor O153-150 sovutkich bilan ham ishlatiladi.
  

3.5. Tiristorlarning RC-zanjirlarini hisoblash

Kondensatorning sig’imini aniqlaymiz:

, i_c=I_d;

Kondensatorning razryadlanish vaqtida tiristordan o’tayotgan tok:

Rezistor qarshiligini hsoblash:

Rezistorni zahira bilan tanlaymiz:

Rezistor quvvatini hisoblaymiz:
Kondensatrda yig’ilgan energiya:

Rezistorda ajralib chiqadigan quvvat:

4. To’g’rilagichning boshqaruv tavsifini hisoblash
Yuklanish aktiv-induktiv bo’lganida to’g’rilagich uzlukli va uzluksiz rejimlarda ishlashi mumkin.

To’g’rilagich tokining uzlukli bo’lishi boshqaruv burchagi α ga hamda yuklanish aktiv qarshiligi R_d ning induktiv filtr induktivligi L_d ga qiymatlariga bog’liq.

Agar ( ) shart bajariladigan bo’lsa, u holda R_d va L_d larning har qanday qiymatlarida ham tokning uzluksiz bo’lishi sharti bajariladi.

Boshqaruv burchagi α ni oshirib tokning uzluksiz bo’lishini ta’minlash L_d induktivlikning bir muncha oshirish bilan amalga oshiriladi. bo’lishi yuklanish tokining deyarli ideal silliq bo’lishiga olib keladi.

Uzluksiz va uzlukli tok rejimlarida to’g’rilagichning rostlash tavsiflari boshqaruv burchagining α = 90° va α = 120° elektr graduslarida α rostlash o’qini kesib o’tadi. Uzlukli tok rejimi boshqaruv burchagining α = 60° qiymatidan boshlanadi.

Uzluksiz tok rejimidagi to’g’rilangan kuchlanishning o’rtacha qiymati:

;

Uzlukli tok rejimidagi to’g’rilangan kuchlanishning o’rtacha qiymati:

To’g’rilagichning uzluksiz (uzluksiz liniya) va uzlukli (shtrixli liniya) boshqaruv tavsiflari 2 – rasmda keltirilgan.

5. To’g’rilagichning tashqi tavsiflarini hisoblash
Ventillardagi kommutatsiya jarayonlarini hisobga olgan holda boshqaruv burchaginingα= 0°, α= 30°, α = 60° qiymatlari uchun to’g’rilagichning tashqi tavsiflarini hisoblaymiz va quramiz. Hisoblash vaqtida transformator va ta’minlovchi tarmoqning reaktiv qisqa tutashuv kuchlanishi qiymatini 10% deb qabul qilamiz. Qisqa tutashuv kuchlanishining aktiv tashkil etuvchisini hisobga olmaymiz..



– anod induktivligidagi kuchlanish pasayishi;

Bunda kommutatiyani hisobga olgan holda to’g’rilagich chiqishidagi kuchlanishning o’rtacha qiymati

.

Transformator va ta’minlovchi tarmoqning reaktiv qisqa tutashuv kuchlanishi qiymatini 10% deb qabul qiganimiz uchun

,

Om.

Boshqaruv burchagining α₁= 0°, α₂ = 30°, α₃ = 60° qiymatlari uchun hisoblab qurilgan to’g’rilagichning tashqi tavsiflari 3 – rasmda keltirilgan.

To’g’rilagich tashqi tavsiflaridan ko’rinib turibdiki, boshqaruv burchagi qiymati oshishi bilan chiqish kuchlanishi qiymati kamayib boradi. Tashqi tavsiflarning nishabligi son qiymatining oshishi bilan izohlanadi.

6. To’g’rilagich tiristorlarini boshqarish tizimi funktional sxemasini ishlab chiqish.
Tiristorli o’zgartkichlar kuch sxemasi va boshqaruv tizimidan iborat bo’ladi. Boshqariluvchi to’g’rilagichning kuch sxemasini boshqariluvchi tiristorlar tashkil etadi, ular boshqaruv elektrodlariga ma’lum vaqtda etarli quvvatga ega bo’lgan impuls berilgandan keyingina ishlashi mumkin. Bu vazifani impuls-faza boshqaruv tizimi (IFBT) bajaradi. IFBT quyidagi ikki vazifani bajaradi:

1. Tiristorlarning ulanish vaqtlarini aniqlash;

2. Tiristorlarning boshqaruv elektrodlariga kerakli vaqtda beriladigan boshqaruv signallarini, ya’ni impulslarni shakllantirish.
4 – rasmda tiristorlarni boshqarish tizimining funktional sxemasi keltirilgan bo’lib, bu erda:

1. TV2 – pasaytiruvchi transformator;

2. K1 i K2 – komparatorlar;

3. AKG – arrasimon kuchlanish generatori;

4. QIH – qisqa impulslarni hosil qiluvchi;

5. IK – impuls kuchaytirgich.

TV1 kuch transformatoridan liniya kuchlanish (U_as) olamiz. Olingan signal pasaytiruvqchi transformator TV2 ga uzatiladi, bu erda transformator to’g’rilagichni katta qiymatli kuchlanish va toklardan himoyalovchi, boshqaruv tizimi bilan to’g’rilagichning kuch sxemasi o’rtasida o’zaro galvanik bog’liqlikni uzish vazifasini o’taydi. Komparator K1 yordamida o’zgartkichning sinusoidal liniya kuchlanishi shunday ketma-ketlikda o’zgaruvchi to’g’ri burchakli impulslarga o’zgartiriladi. Komparator K1 dan olingan impulslar arrasimon kuchlanishlar generatori AKG ga uzatiladi va u erda impulslar arrasimon ko’rinishdagi kuchlanishga o’zgartiriladi. Komparator K2 ga berilgan boshqaruv kuchlanishi U va berilayotgan arrasimon kuchlanish asosida boshqaruv burchagi α ni belgilovchi signal hosil qilinadi. Qisqa impulslarni tashkil etuvchi QIH qabul qilib olingan to’g’ri burchakli impulsdan davomiyligi va qiymati bo’yicha tiristornining ochilishi uchun etarli bo’lgan kuchlanish impulsini shakllantiradi. Bu impuls impuls kuchayaytirgich IG kuchaytirilib tiristorning boshqaruv elektrodiga uzatiladi.


7. Xulosa
Berilgan birlamchi ma’lumotlar asosida to’g’rilagichning uch fazali ko’prik sxemasi (Larionov sxemasi) tanlandi va hisoblandi. Kuch sxemasi uchun sovutish tizimi O153-150 bo’lgan T253-1000 tipdagi tiristorlar tanlandi.

2 mkF sig’imli kondensator, qiymati 0,33 Om bo’lgan rezistordan iborat bo’lgan (quvvati 3,95 Vt) RC-zanjiri hisoblandi.

Transformatiya koeffitienti bo’lgan moslovchi transformatorning asosiy ko’rsatkichlari hisoblandi.

Yuklanish quvvati 10 kVt dan yuqori bo’lgani uchun (bizning misolimizda ) induktivligi bo’lgan induktiv filtr tanlandi.

To’g’rilagichning boshqaruv tavsifi hisoblandi va qurildi. Boshqaruv burchagining α= 60° qiymatida boshqaruv tavsifining egilishi boshlanadi va tavsifning nolga teng bo’lishi α= 120° bo’lganida yuzaga keladi.

Boshqaruv burchagining turli qiymatlari uchun to’g’rilagichning tashqi tavsiflari hisoblandi va qurildi.

Tiristorlarni boshqarish uchun IFBT asosida boshqaruv tizimining funktsional sxemasi yaratildi va ishlash prinsipi bayoni berildi.

Asosiy adabiyotlar.

1. Imomnazarov A.T. Sanoat korxonalari va fuqarolik binolaming elektr jihozlari.

- T.: «ILM ZIYO», 2006. - 185 b.

2. Valery Vodovozov «Introduction to power engineering», 1st edition,

Bookboon. London, 2010. -112 p.

3. Vodovozov.V. Electric Drive Systems and Operation. Bookboon. London,

2011.—113 p.

4. Xoshimov O.O., Imomnazarov A.T. Elektromexanikkurilmava

majmualarningelementlari. -T.: «UAJBNT» Markazi, 2003. -124 b.

5. Imomnazarov A.T. Ekektromexaniktizimlamingelementlari. Oliyo'quv

yurtlariuchundarslik. -T.: «Ta’lim», 2009. -155 b.

6. Telmanova E.D. Elektricheskie i elektronnыe apparatы: uchebnoe

posobie / E.D. Telmanova; Ros. gos. prof.-ped. un-t. - 2-e izd., pererab. i

dop. - Ekaterinburg: Izd-vo GOU VPO "Ros. gos. prof.-ped. un-t", 2010. -

131 s.

7. Popkov O.Z. Osnovыpreobrazovatelnoytexniki: ucheb. posobiedlya

vuzov / 3-e izd., stereot. — M .: Izdatelskiydom MEI,2010. — 200 s.

8. A.YU.CHernыshev, YU.N.Dementev. Elektroprivodperemennogotoka.

Tomsk 2011 .-213str.

Qo‘shimchaadabiyotlar.

9. Mirziyoev SH.M. Erkinvafarovon, demokratikUzbekistondavlvtini

birgalikdabarpoetamiz. UzbekistonRespublikasiPrezidentinig

lavazimigakirishishtantanalimarosimigabagishlanganOliyMajlis

palatalariningkushmamajlisidaginutki. -T.: “Uzbekiston” NMIU,

2016.-56 6.

10. Mirziyoev SH.M. Konunustuvorligivainsonmanfaatlarinita’minlash

- yurt tarakkiyogivaxalkfarovonliginigarovi. Uzbekiston

RespublikasiKonstitutsiyasikabulkilinganligining 24 yshtligiga

bagishlangantantanalimarosimidagima’ruza. 2016 iil 7 dekabr. ..

“Uzbekiston” NMIU, 2016. - 48 b.

11.Mirziyoev SH.M. Buyukkelajagimiznimardvaolijanobxalkimizbilan

birgakuramiz. -T.: “Uzbekiston” NMIU, 2017. - 488 b.

12 UzbekistonRespublikasiniyanadarivojlantirishbuyichaXarakatlar

strategiyamtugrisida. -T.-.2017 yil 7 fevral, PF-4947-son farmoni.

13.Imomnazarov A.T. Kop korxonalariningelektrjihozlanvaelektr ta mmoti.

T.: MOLIYA, 2010. -165 b.

Internet saytlari

14. www.gov.uz - UzbekistonRespublikasixukumatportali.

1 5. www.lex.uz - UzbekistonRespublikasiKonunxujjatlari

ma’lumotlarimilliybazasi.

16. http://www.tchti.ru

17. http://www.karexim.msk.ru