1. Ko’zning periferik qismi qayerda joylashgan? A fibrozda b shox pardada

2. gaz hosil qilish.3.konsentratsiyalash. 4. biokimyoviy. 5. migratsiya.

6. iqlimlashtirish. 7. energiya hosil qilish.

A) 1,2,3,4. B) 1,2,3,5.

C) 1,3,5,6. D) 1,4,5,6.

28. H₂S, temir rudasi, azot oksidlari hosil bo’lishi tirik

modda funksiyasining qaysi

biriga kiradi?

A) gaz almashinuvi.

B) oksidlanish-qaytarilish.

C) konsentratsiyalash.

D) biokimyoviy.

29. Biotik aylanishga ega bo'lgan birlamchi

biosferaning hosil bo'lishi taxminan ....?

A) 3 mlrd yillar oldin boshlanib, paleozoy

erasining kembriy davrida tugallanadi.

B) 2 mlrd yil oldin boshlanib, arxey erasining

boshlarida tugallanadi.

C) 0,5 mlrd yillar oldin kembriy davridan

boshlanib, hozirgi zamon odamlari paydo bo'lishi

bilan tugallanadi.

D) arxey erasidan boshlanib, proterazoy erasining oxirlarida tugallanadi.

30. Biomassa uchun tegishli bo'lmagan moddalar?

A) barcha o'simliklayig'indisi.

B) barcha hayvonlar yig'indisi.

C) barcha mikroorganizmlar yig'indisi.

D) mineral modda va jonsiz tabiat komponentlari.
31. Biosferada ilmiy- texnik progres sharoitida ekologik tanglik kelib chiqishining oldini olish choralarini ishlab chiqish bilan shug'ullanadigan fan qaysi?

A) Noogenika. B) Antropogenika.

C) Noosfera. D) Bionika

32. Yerga yetib keladigan Quyosh energiyasining necha foizi suv va tuproqdan suvni bug'latish uchun sarf bo'ladi?

A) 0,1. B)10. C)20. D)42.

33. Quyidagi moddalarning biogeokimyoviy siklining muddati to'g'ri ko'rsatilgan javobni toping. 1) kislorod; 2) karbonat angidrid;

3) suv

a) 2 ming yil; b) 2 mln yil; c) 200 yil;

d) 200-300 yil; e) 2000-3000 yil; f) 1 mln yil; g) 1 ming yil.

A) 1-f, 2-e, 3-g B) la, 2-d, 3-b

C) 1-d, 2-a, 3-g D) 1-c, 2-e, 3-d

34. Tirik organizmlarning oziqlanishi , ko’payishi va o’lganda parchalanishi tirik moddaning qaysi funksiyasi hisoblanadi?

A) gaz almashinishi B) jamg’arish

C) biokimyoviyD) oksidlanish-qaytarilish

35. Biogen migratsiyada ishtirok etuvchi elementlar soni qanchaga teng?

A) 96 ta B) 50 ta C) 21 ta D) 40 ta

36. Birlamchi biosferada geterotrof prokariotlar tez ko’paya olmasligining sababini ko’rsating?

A) faqat oddiy usulda ko’payganligi uchun

B) organizmlar son jihatdan kam bo’lganligi uchun

C) organik moddalar kam bo’lganligi uchun

D) aerob nafas olish ga o’tmaganligi uchun

37. Atmosferada kislorod miqdorining 20% gacha yetishi biosfera evolutsiyasining qaysi bosqichida yuz beradi?

A) I-bosqich, proterazoyning o’rtasida

B) II-bosqich, paleozoyning o’rtalarida

C) III-bosqich, kaynozoyning boshlarida

D) I-bosqich, arxeyning oxirida

38. Moddalar va energiyaning davriy aylanishi biosferada qanday usulda amalga oshadi?

A) ketma-ket B) yopiq halqa bo’ylab

C) biotik davriylik C) abiogen va biogen

39. Fotosintez jarayoning necha foizi suvda kechadi?

A) 12% B) 30% C) 20% D) 25%

40. Yerga yetib keladigan Quyosh energiyasining necha foizi kimyoviy elementlarning davriy aylanishiga sarf bo’ladi?

A) 49% B) 50%

C) 0,1-0,2 % D) 42%

41. Vodorod va kislorodning tirik organizmlar tarkibiga kiradigan barqaror izotoplarini aniqlang?

A) H³, O¹⁸ B) H¹, O¹⁶

C) H², O¹⁷ D) H¹, O¹⁸

42. Tugunak bakteriyalarining faoliyati tufayli

1 ga bedazorda qancha azot to’planadi?

A) 150-250 kg B) 150-400 kg

C) 250-400 kg D) 25-30 kg

43. Mikroorganizmlar tomonidan organik qoldiqlardagi oqsillar parchalanishidan (I) ammiak hosil bo’lishi, (II) nitratlarga aylantirilishi, (III) elementar azotgacha parchalanishi nima deb ataladi?

a) denitrifikatsiya b) nitrifikatsiya c) ammonifikatsiya

A) I-a, II-b, III-c B) I-c,II-b, III-a

C) I-b, II-a II-c D) I-c, II-a, III-b

44. Atmosferada sanoat korxonalari chiqindilari hisobiga qaysi og’ir metallarning zarrachalari ortib bormoqda?

A) Ca, Co, Pb, Cu,

B) Pb, Cu, Cd, Ni

C) Mn, Mo, Co, Pt

D) Na, K, St, Cs

45. Qaysi olim “noosfera” tushunchasi haqida ilk bor fikr yuritgan?

A) R.Vilyams. B) E.Lerua.

C) V.I. Vernadskiy. D) F. Krik

46. Insonning xo’jalik faoliyati to’liq taqiqlangan ekosistemani ko’rsating?

A) milliy bog’ B) noosferaC) qo’riqxona D) agrosenoz

47. Kislotali yomg’irlar ko’payishininng asosiy sabablaridan biri?

A) ozon ekranining buzilishi

B) “parnik effekti”ning kuchayishi

C) atmosferaga H₂S ning ko’plab ajralishi

D) atmosferada azot miqdorining ortishi

48. ”Inson va biosfera ” dasturi qachon qabul qilingan?

A) 1968 yil B) 1970 yil

C) 1971 yil D) 1972 yil

49. Biosfera evolutsiyasining insoniyat jamiyatining kelib chiqishi va rivojlanishiga bog’liq bo’lgan davri?

A) noogenez B) noogenika

C) abiogenez D) biogenez

50. Biosferaning gomeostaz holatini buzilishiga sabab bo’ladigan omil?

A) avtotroflar faoliyati B) geterotroflar faoliyati

C) redutsentlar faoliyatiD) inson faoliyati

51.Biogenez bosqichiga tegishli javobni belgilang.

1. 
   faqat biologik qonuniyatlar asosida kechadi;
   
2. 
   dastlabki tirik organizmlar energiyani glikoliz natijasida to'plagan; 3) insoniyat jamiyati paydo bo'lishi bilan bog'liq; 4) inson ongi va mehnat faoliyati natijasida davom etadi; 5) birlamchi biosfera paydo bo'lgandan hozirgi zamon odami paydo bo'lguncha davom etgan; 6) 40-50 mning yil awal boshlanib hozirgacha davom etmoqda.
   

A) 3,4, 6 B) 1,3, 5 C) 2, 5, 6 D) 1, 2, 5

52. Quyidagi qaysi organizmlar biogen migratsiyaning birinchi turida qatnashadi?

1) chirituvchi bakteriyalar; 2) tugunak bakteriyalari; 3) yirtqich hayvonlar; 4) o'txo'r hayvonlar; 5) nitrifikatsiyalovchi bakteriyalar; 6)xrokokk; 7) agrobakterium; 8) go'ngxo'r qo'na'iz; 9) kana; 10) yomg'ir chuvalchangi;12)baqachanoq.

A) 1,2, 5, 6, 7 B)4, 8, 9, 10C)1,4, 6, 7, 11 D)3, 8, 9, 10

53 Azotning davriy aylanishini ko'rsatuvchi jarayonlarni aniqlang.

1. 
   tuganak bakterlyalar tomonidan to'planadi;
   
2. 
   fotosintez jarayonida uglevodga aylanadi;
   
3. 
   dengiz suvida ohaktosh korall sifatida to'planadi; 4) ko'k-yashii suvo'tlar fiksatsiyalaydi; 5) oqsil parchalanishidan ammiak hosii bo'ladi; 6) energiya resurslari hosil qiladi; 7) nafas oiish jarayonida atmosferaga oksidli gaz hollda ajratiladi;
   

6. 
   bakteriya tomonidan parchalanib elementar ko'rinishda atmosferaga ajratiladi.
   

100. 
     1,4, 5, 8 B) 1,2, 6. 8 C) 2, 4, 5, 7 D) 2, 3, 6, 7
     

54 Quyidagi ta’riflarning qaysilari sun'iy ekosistemani ta’riflovchi mos javob bo'la oladi?

1) o'simliklar dunyosiga ega yirik regional biosistema; 2) quyosh bilan energiya almashinuvi holatidagi tirik organizmlar kompleksi; 3) o'ziga hos hayvonot dunyosiga ega biogeotsenoz; 4) tundra, tayga, o'rmon misol bo'ladi; 5) akvarium va tuvakdagi gul misol bo'ladi; 6) urbanoekosistema kiradi.

A) 5, 6 B) 1, 3, 6 C) 1, 4 D) 1, 2, 4

55 Uglerodning davriy aylanishiga mos keluvchi jarayonni toping.

1) tuganak bakteriyalar tomonidan to'planadi;

2) fotosintez jarayonida uglevodga aylanadi;

3)dengiz suvida ohaktosh korall sifatida to'planadi; 4) ko^’k-yashil suvo'tlar fiksatsiyalaydi; 5) oqsil parchalanishidan ammiak hosil bo'ladi; 6) energiya resurslari hosil qiladi; 7) nafas olish jarayonida atmosferaga oksidli gaz holida ajratiladi;

8) bakteriya tomonidan parchalanib elementlar ko‘rinishda atmosferaga ajratiladi

A)2, 4, 5, 7 B) 2, 3, 6, 7С) 1, 2, 6, 8D)1, 4,5, 8

56 V.I.Vernadskiyning ilmiy ishlari va fikrlarini belgilang.

1)biosfera tushunchasini fanga kiritdi;

2)biosfera haqidagi to‘liq ta’limotni yaratdi;

3)hayotning o‘z-o‘zidan paydo bo‘lishi mumkin emasligini tajribada isbotladi;

4)Yerda hayotning o‘z-o‘zidan kelib chiqish haqidagi nazariya tarafdori;

5)"Yerning paydo bo‘lishidan ko'p o’tmasdan hayot paydo bo'lgan va sayyoramizning qiyofasini o‘zgartiruvchi omillardan biri bo‘lgan" degan fikrni bildirgan;

6)"Noosfera - inson mehnat va ilmiy faoliyati ta’sirida o'zgargan biosferadir" degan fikrni bildirgan;

7)"Hayot faqat hayot bo‘lmagan sharoitlardagina kelib chiqishi mumkin" degan fikrni bildirgan

A) 2.5, 6 B) 1, 3, 5, 6

C) 2, 4, 7В) 2,3, 7

57. Ozon qatlamining yupqalashishiga sabab bo’luvchi omillarni belgilang?

1) atmosferada freonning ortishi; 2) atmosferada og’ir metallar zarrachalarinng ortishi; 3) kislotali yomg’irlarning ortishi; 4) atmosferaga azot gazlarining ajralishi ;

A) 1,2,3 B) 1,2,4 C) 1,3,4 D) 1,4