1. Kompleksimetriya usullarining sinflanishi

17. . Spektroskopiya usullarining sinflanishi
Spektroskopiya usullari atom va molekulyar spektroskopiyadan tashqari elektromagnit nurlanish bilan moddaning ta’siri asosida qator usullargabo‘linadi. Bunday bo‘linishni 25.1-jadval shaklida ifodalash mumkin rasm
Bundan tashqari, spektral asboblar bo‘yicha spektroskopiya usullarini kanallar soni va to‘lqinni fazo va vaqtda ajratish usullariga bo'lish mumkin. Bular orasida klassik usullar (to‘lqinni fazoda ajratish, selektiv filtrlash) ko‘p tarqalgan. Bir kanalli usullarda oTchash ketma-ket amalga oshiriladi, ko‘p kanalli usullarda to‘lqin uzunliklar bir yo‘la o‘lchanadi. Hozirda paydo bo‘lgan usullaming asosini selektiv modullash tashkil etib, unda to‘lqinni farqlash optik qismdan spektral asbobning elektrik qismiga o‘tkazilgan. Bir kanalli asboblarda selek tiv filtrla sh u su llarig a ponasim on filtrli, m onoxromatorli va boshqa spektrometrlar, selektiv modullash usullariga esa rastr optikali va sisam spektrometrlari kiradi. Ko‘p kanalli asboblarda selektiv filtrlash usullariga k o ‘p filtrli va 406 monoxromatorli spektrometrlar, spektrograflar, selektiv modullash usullariga multipleks, Adamar va Furye spektrom etrlar kiradi. Barcha spektroskopik asboblarda spektral sohaga mos keladigan nurlanish manbai (argon, ksenon, vodorod, deyteriy, volfram lampasi yoki boshqa), monoxromator (kvars, shisha, natriy xlorid, kaliy brom id prizm ali, panjara yoki in terferen sio n , shisha y o ru g 'lik filtrlari), detektor (fotoko‘paytirgich, fotoelem ent, fotorezistor yoki boshqa) va konstruksion materiallar (litiy ftorid, kvars, shisha, va boshqa) bo'ladi. Selektiv filtrlash asosida ishlaydigan spektral asboblarni tasvirlash uchun dispersiya, o'tkazishning spektral yo‘lagi, ajrata olish va yorug'lik kuchlari qiymatlari ishlatiladi.
18.Qog’oz va yupqa qavatli xromatografiya
Xromatografiya usuli 1903-yilda rus botanigi M.S.Svet tomonidan tavsiya qilingan.
Yupqa qavatli xromatografiya adsorbsion va taqsimlanish xromatografiyasi turlaridan hisoblanib, unda elyuent plastinka ustidagi yupqa qavat bo‘ylab kapillarlik kuchi tufayli harakat qiladi. Elyuent ko‘tariluvchi yoki tushuvchi boiishi mumkin. Ajratiladigan aralashma start chizig‘iga tomizilgandan keyin undagi moddalarni harakatchan faza o‘zi bilan harakatlantiradi. Yomon adsorbilanuvchi modda ko‘proq harakatlanadi va yaxshi yutiladigan moddalar ajraladi. Moddalarning sifat tarkibi Rf=x/y qiymat asosida aniqlanadi. Bu yerda x — moddaning start chizigldan bosib o ‘tgan yo li, modda o‘matilgan joydan dog‘gacha boigan masofa; у — start chizigldan front chiziglgacha boigan masofa. Yupqa qavatli negiz sifatida shisha plastinka ustiga juda yupqa qilib bir tekis yotqizilgan adsorbent qatlami ishlatiladi; hozir sanoatda silikagel va alyuminiy oksidi qatlamli plastinkalar ishlab chiqarilmoqda. Negiz sifatida qog‘oz ishlatilsa, usul qog ‘oz xromatografiyasi deb yuritiladi. Bu usulda yarim miqdoriy analiz qilinishi mumkin..