1. Кислородли конверторларда пўлат олиш. Мартен печларида пўлат олиш. Электр печларида пўлат олиш

Саноатда пўлат ишлаб чиқариш
Режа:
1.Кислородли конверторларда пўлат олиш.
2.Мартен печларида пўлат олиш.
3.Электр печларида пўлат олиш.
Таянч иборалар:
Пўлат, чўян, конвертор, электир ёйли печ. Чўяндан пўлат олиш, С оксидланиш,Si оксидланиш, Mn оксидланиш, Р оксидланиш, S оксидланиш. Конверторни тузилиши, ўтга чидамли материалл, конвертир ҳажми, кислород босими, жараён узоқлиги, шихта таркиби, оксидлантириш, ковш, пўлатни қабул қилиш, иш унуми, афзаллиги, камчилиги. Скрап жараён, мартен печи, мартен печи ҳажми, Мартен печи тузилиши. Регенератор, бўғиз, газни қизиши, ҳавони қизиши, температура, эриш, легирланган пўлат, пўлат электр ёйи, электрод. Ток манoбаси, сифатли пўлат, ёйнинг температураси, электир энергия сарфи, иш унуми.
Маoлумки, пўлатни чўяндан асосан таркибидаги элементларни миқдори билан фарқ қилади. Ҳозирги вақтда пўлатни чўяндан унинг таркибаги элементларини маҳлум миқдорда камайтириш йўли билан олинади. Пўлат чўянга нисбатан юқори химик физик хусусиятга эга, пўлат яхши қуйма материал, қаттиқликка эга, яхши кесилади. Шунинг учун машинасозликда ҳар турдаги деталлар тайёрлашда пўлат асосий материал ҳисобланади.
Қадим замонларда ҳам қаттиқ пўлат олишган, аммо жуда оз миқдорда.Саноатни тез суратлар билан ўсиши пўлатга бўлган талабни кучайтиради.Пўлат ишлаб чиқаришни биринчи 1856 йили Ангилиялик Генри Бесселир кашф этади. Бессемир конвертори ташқи, томони нок шаклида бўлиб, ички девори ўтга чидамли материалдан ясалиб, ташқи томони 20-25 мм пўлат лист билан қопланган. Конвенторни ўрта қисми пўлат халқа билан ўралган бўлиб, бу халқаларда конверторни таянчи ҳисобланган цапфалари бириктирилган.(1-расм)
Бизда пўлат ишлаб чиқаришда шихта материаллари таркибида S ва Р ларни миқдори пўлат учун ГОСТ да йўл қўйилганидан кўп бўлгани учун cаноатда девори асосли ғиштлардан терилган печлар ишлатилади. Машиналарнинг мухим деталларнинг тайёрлаш учун зарур бўлган Пўлатларни олишдагина девори кислота ҳарактерли ғиштлар билан терилган печлардан фойдаланилади. Кислота ҳарактеридаги жараёнда печ тубига динас ғишти, асли жараёнда магнезит ғиштлари терилади. Конверторлар ҳавода ва кислородда ишлаши мумкин. Ҳавода ишлаганда Пўлат ҳавонинг таркибидаги баoзи элементлар билан туйиниб қолади, натижада Пўлатни сифати пасаяди.