1. Kirish. Hisoblash (Kompyuter) tarmog’ining xususiyatlari

4-rasm. Switchning umumiy ko’rinishi


Kabellar va ulagichlar (5-rasm) (konnektorlar) (Cables and connectors). Kabel - bu aloqa signallarini uzatuvchi uzatish vositasi. Kabellarning uch turi mavjud (7.6-rasm):
O’ralgan juft kabel: bu kabel ma'lumotni 1 Gbit/s yoki undan yuqori tezlikda uzatadigan yuqori tezlikda ishlaydigan kabel.
Koaksial kabel: bu kabel televizorni o'rnatish kabeliga o'xshaydi. Koaksial kabel o'ralgan juft kabelga qaraganda qimmatroq, lekin u ma'lumotlarni uzatishning yuqori tezligini ta'minlaydi.
Optik tolali kabel: bu kabel yorug'lik nurlari yordamida ma'lumotlarni uzatuvchi yuqori tezlikda ishlaydigan kabel. Boshqa kabellarga qaraganda yuqori ma'lumot uzatish tezligini ta'minlaydi. Boshqa kabellarga qaraganda qimmatroq, shuning uchun u davlat darajasida o'rnatiladi.


5-rasm. Mis asosidagi kabellar ulagichlarining turlari




a) b) c)
6-rasm. Kabellar: a) o’ralgan juft kabel; b) koaksial kabel; c) optik tolali kabel
Router - bu lokal tarmoqni (LAN – Local Area Network) Internetga ulaydigan qurilma. Router asosan aniq tarmoqlarni ulash yoki Internetni bir nechta kompyuterlarga ulash uchun ishlatiladi (7.7-rasm).




7-rasm. Routerning umumiy ko’rinishi (Linksys MR8300 Mesh Wi-Fi Router)

Marshrutizator yoki router – bu ikki va undan ortiq turli xildagi tarmoqni bir-biri bilan bog’lab beruvchi qurilmadir.

Marshrutizator dastur va qurilma ko’rinishida bo’ladi. Eng sodda routerda, kamida 2 ta port mavjud bo’ladi. Biri Global tarmoq (WAN – Wide Area Network) porti hisoblansa, ikkinchisi Lokal tarmoq (LAN – Local Area Network) porti hisoblanadi. WAN portga turli texnologiyalarga mansub tarmoq – xDSL, Frame Relay, ATM va boshqa kabilar ulanishi mumkin. LAN portga Ethernet texnologiyasiga tegishli tarmoq ulanadi. Router marshrutizasiya jadvaliga asoslangan holda ishlaydi. U ikki hil ko’rinishda bo’ladi: dinamik marshrutizasiya va statik marshrutizasiya.
Dinamik marshrutizasiya, ko’rinishidan qulay, uni sozlash shart emas. U o’ziga ulangan barcha qurilmalar tog’risida ma’lumotni saqlaydi. Vaqti – vaqti bilan tarmoqqa paketlar jo’natib turadi va ulardan qaytgan javob orqali tarmoqni hotirasida quradi. Ammo bu routerni ko’proq ishlashiga sabab bo’ladi (yuklama ko’payadi). Havsizklik jihatda ham mukammal deb bo’lmaydi. Statik marshrutizasiya esa tarmoq havfsizligining barcha talablariga javob beradi. Unda tarmoq marshruti avvaldan yozib qo’yiladi. Barcha paketlar ushbu router bo’yicha harakat qiladi.
Modem mavjud telefon liniyasi orqali kompyuterni Internetga ulaydi. Modem kompyuterning bosh platasi bilan birlashtirilmagan. Modem – bu bosh platada joylashivchi kompyuter slotidagi (uyasidagi) alohida qism.