1. Kirish Doppler effekti haqida ma’lumot Doppler effekti tarixi Dopller radarlari Xulosa Kirish


Doppler effekti bilan shug’ullangan olimlar



Download 36,37 Kb.
bet2/2
Sana04.06.2023
Hajmi36,37 Kb.
#948725
1   2
Bog'liq
Doppler effekti

Doppler effekti bilan shug’ullangan olimlar
Bu kuzatuvchi uni manba bilan birlashtiruvchi chiziqqa perpendikulyar yo'nalishda harakatlanayotganda ro'y beruvchi Dopplerning ko'ndalang effektidir. Ko'ndalang Doppler effekti J 2 ga bog’liq; kichkina J larda bo'ylama effektga (~J)nisbatan ikkinchi darajali effektdir. Shuning uchun bu effektni kuzatish juda qiyin; bu effekt akustikada kuzatilmaganligi, ya'ni relyativistik effekt bo'lganligi uchun prinsipial ahamiyatga ega. Bu effekt eksperimental ravishda 1938-yili amerikalik fizik G.Ayvs tomonidan kuzatildi.
Bo'ylama Doppler effekti laboratoriya sharoitida A. Belopolskiy tomonidan kuzatildi. Bu effekt yordamida chastotalarning siljishi, kengayishiga qarab nurlanuvchi zarralar va jismlarning harakati o'rganiladi. Doppler effekti radiotexnika va radiolokatsiyada keng ishlatiladi.
Oqibatlari
Agar harakatlanuvchi manba haqiqiy chastota bilan to'lqinlar chiqaradigan bo'lsa, muhitga nisbatan statsionar kuzatuvchi bilan (bu holda to'lqin uzunligi o'zgaradi, to'lqinning uzatish tezligi o'zgarmas bo'ladi; e'tibor bering uzatish tezligi to'lqinning bog'liq emas manbaning tezligi), keyin kuzatuvchi chastotali to'lqinlarni aniqlaydi tomonidan berilgan
Harakatlanish uchun o'xshash tahlil kuzatuvchi va statsionar manba (bu holda to'lqin uzunligi doimiy bo'lib turadi, lekin harakat tufayli kuzatuvchi to'lqinlarni qabul qilish tezligi va shu sababli uzatish tezligi to'lqinning [kuzatuvchiga nisbatan] o'zgartirilgan) kuzatilgan chastotasini beradi:
Harakatlanish uchun o'xshash tahlil kuzatuvchi va harakatlanuvchi manba (bu holda to'lqin uzunligi doimiy bo'lib turadi, lekin harakat tufayli kuzatuvchi to'lqinlarni qabul qilish tezligi va shu sababli uzatish tezligi to'lqinning [kuzatuvchiga nisbatan] o'zgartirilgan) kuzatilgan chastotasini beradi:
Statsionar kuzatuvchini va tovush tezligida harakatlanadigan manbani faraz qilsak, Dopler tenglamasi kuzatuvchi tomonidan tovush tezligida harakatlanuvchi manba oldida bir lahzali cheksiz chastotani taxmin qiladi. Barcha tepaliklar bir joyda, shuning uchun to'lqin uzunligi nolga, chastota esa cheksizdir. Barcha to'lqinlarning bu qatlami a hosil qiladi zarba to'lqini bu tovush to'lqinlari uchun a sifatida tanilgan sonik bom.
Manba to'lqin tezligidan tezroq harakat qilganda, manba to'lqindan oshib ketadi. Tenglama berishi mumkin salbiy chastota qiymatlari, lekin -500 Hz kuzatuvchiga nisbatan +500 Hz bilan deyarli bir xil.
Lord Rayleigh o'zining klassik ovoz kitobida quyidagi ta'sirni bashorat qilgan: agar manba kuzatuvchiga qarab tovush tezligidan ikki baravar tezroq harakat qilsa, u manbadan chiqarilgan musiqiy asar o'z vaqtida va ohangda eshitiladi, ammo orqaga.[7] Dopler effekti tovush bilan faqat yuqori tezlikda harakatlanadigan narsalarda aniq eshitiladi, chunki musiqiy ohang chastotasining o'zgarishi sekundiga 40 metr tezlikni o'z ichiga oladi va chastotadagi kichik o'zgarishlarni tovushlar amplitudasi o'zgarishi bilan osonlikcha aralashtirib yuborish mumkin. harakatlanuvchi emitentlardan. Nil A Dovni namoyish qildi [8] Doppler effektini harakatlanuvchi ob'ektga ultratovushli (masalan, 40 kHz) emitent yordamida qanday qilib osonroq eshitish mumkin. Keyin kuzatuvchi 40 kHz atrofida diapazonni tinglash uchun ko'plab bat detektorlarida ishlatilgani kabi geterodin chastota konvertoridan foydalanadi. Bunday holda, 2000 gts statsionar emitent uchun chastota berishni sozlagichi detektori bilan, kuzatuvchi butun ohangning chastotasini, 240 gts tezlikni sekundiga 2 metr tezlikda bosib o'tishini sezadi.
Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, agar sirena kuzatuvchiga to'g'ridan-to'g'ri yaqinlashsa, balandlik statsionar balandlikdan yuqori bo'lib, transport vositasi uni urmaguncha doimiy bo'lib qoladi va keyin darhol yangi pastki pog'onaga sakraydi. Avtotransport vositasi kuzatuvchining yonidan o'tib ketganligi sababli, radiusli tezlik doimiy bo'lib qolmaydi, aksincha uning ko'rish chizig'i va sirenaning tezligi orasidagi burchakka qarab o'zgaradi:

Xulosa:
Demak biz Dopler effekti bilan tanishdik. Dopler effekti tajribalarda Fizo ayrim osmon yoritgichlarning nurlanishi orqali aniqlagan. Labaratoriyada A.A.Belapolisy ham aniqlagan. Dopler effekti tovushlar tarqalishi orqali aniqlanadi. Masalan, siz joyingizda tinch turibsiz sizga taraf poyezd kelayotgan paytida signal bersa asl holida eshtiladi va bu yerda signalning chastotasi yuqori buladi. Aksincha sizdan poyezd uzoqlashayotgan bulsa unda signal bersa signalding chastotasi kamaygan holda eshitiladi. Dopler effekti kuplab olimlar kuzatgan. Bunday xususiyatlari Doppler effekti akustik to'lqinlar kelib chiqishi bilan bog'liq, shuningdek, namoyon, va elektromagnit to'lqinlarining, manba yoki qabul qilish harakat bog'liq emas chastota ofset hodisaning elektromagnit to'lqinlar taqdirda bundan mustasnodir.


Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

  1. S.X.Astanov, M.Z.Sharipov, D.E.Hayitov, M.R.Turdiyev, F.K.Xalloqov “FIZIKA” Fanidan MA’RUZALAR MATNI

  2. Abdurahmonov Q.P Egamov O’. Fizika darslik Toshkent 2010

Internet sahifalari

  1. https://aim.uz/referaty/55-fizika/2797-dopler-effekti.html

  2. https://uz.wikipedia.org/wiki/Doppler_effekti

  3. https://uz.wikipedia.org/wiki/Akustika

Download 36,37 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish