Davlatning boshqaruv shakli – hokimiyatni tashkil qilish oliy organlarning vakolatlari va ular o’rtasidagi munosabatlarga bog`liq bo’ladi. Davlatning boshqaruv shaqlini aniqlashda eng muhim belgi – davlat boshlig`ining huquqiy maqomi qandayligi, uning davlat boshiga qanday yo’l bilan kelishi hisoblanadi. Dunyodagi barcha mamlakatlar boshqaruv shaqliga qarab ikkiga: respublika va monarxiyaga bo’linadi. Respublika shaqlidagi davlatlarda davlat boshlig`i saylanish yo’li bilan hokimiyat tepasiga keladi. Ma’lum muddatga saylanadi, ya’ni o’zgarib turadi. Davlat boshlig`i ko’pgina mamlakatlarda Prezident deb nomlanadi. Davlatni monarxiya shaqlida esa davlatni boshqarish ajdoddan-avlodga o’tadi, ya’ni davlat boshlig`i – monarx hisoblanadi. Ular turli nomlar bilan ataladi, masalan, Saudiya Arabistonida – podshoh, Yaponiyada - imperator, Angliyada – qirol. O’zbekiston Respublikasida davlatning boshqaruv shaqli respublika hisoblanadi, davlat boshlig`i Prezidentdir.
Demokratiya – "xalq hokimiyati” degan ma’noni bildiradi. Demokratiya xalqning davlat organlarida tuzish, ularning ishida ishtirok etish, davlat organlari ishini tashkil etish, mamlakatda inson huquqlarini ta’minlash orqali namoyon bo’ladi. U davlat bilan inson munosabatlarini belgilaydi. Demokratiya bevosita demokratiya va vakillik demokratiyasi shaqlida bo’ladi. Demokratiya hamma narsada xohlaganicha erkinlik degani emas, u qonunga asoslangan erkinlikdir. Demokratiyaning ajralmas qismi intizom, qonunlarni hurmat qilish, boshqalarning haq-huquqini himoya qilishdir.
Debat- -ma’lum bir mavzuni muhokama etish, bahs-munozara usuli.
Dualizm – ideologik falsafa yo’nalishi bo’lib, monizmga qarama-qarshi yo’nalishli dunyo asosini ikki mustaqil boshlanishdagi materiya va ongni tan oladi.
Dunyoqarash – odamning tevarak-atrofidagi olamga va unda o’zining tutgan o’rni qarashlaridan kelib chiqqan tizim. Kishilarning falsafiy, siyosiy, ilmiy, diniy, aqliy va estetik qarashlari yig`indisi.
Jadidchilik – (arabcha "jadid”-yangi)-yangilanish, yangi zamonaviy maktab, matbaa, milliy taraqqiyot usullari, yo’llari tarafdorlarining umumiy nomi. XIX asrning ikkinchi yarmi XX asrning boshlarida turkiy xalqlar orasida yuzaga kelgan ma’rifat uchun kurashgan, o’qish-o’qitish ishlarini isloh qilishga, diniy maktablarning dasturiga ayrim dunyoviy fanlarni kiritishga, shuningdek, yangilikni targ`ib qilishga intilgan siyosiy oqim.
Jadidchilikka Turkistonda Munavvar Qori, Behbudiy va boshqalar yetakchilik qilishgan.
Jurnal - to’garak mashg`ulotlarini hisobga olish va baholash jurnali. Kitobcha yoki majmua shaqlida belgilangan ishlarni yozib borish uchun bir o’quv yiliga mo’ljallangan hujjat.
Do'stlaringiz bilan baham: |