1. Kaltakesakda tangachalarning tekis taqsimlanishi va tana-sining kulrang bo’lishi tangachalarning notekis va tanasi ya-shil bo’lishiga nisbatan dominantlik qiladi

organizm	Energiya manbasi
Uglevod manbasi
I	Quyosh nuri	CO2
II	Anorganik modda	CO2
III	Organik modda	Organik modda

Bunga ko’ra qaysi javobda Iturga kiravchi organizm berilmagan?
A) anturiumB) rafleziya
C) sigillariyalar D) lepidodendron

16. Magnoliyatoifaga mansub ko’p yillik, bitta yo’g’on yog’ochlashgan tanaga ega (a), birnechta yog’ochlashgan poya-tanaga ega (b) o’simliklarni aniqlang.

1) baobab; 2) kedr; 3) itsigak; 4) sharq sauri; 5) gledichiya; 6) tuxumak; 7) uchqat; 8) xarduma; 9) zirk;
A) a - 2, 5; b - 7, 9; В) a - 1, 2; b - 7, 9;
C) a - 1, 6; b - 7, 3;D) a - 1, 6; b - 7, 9;

17. Abiotik omil ta’sirini aniqlang.

A) chug‘urchuqni dalalardagi hasharotlarni terib yeyishi
B) yangi olma navini yaratish
C) suvning harorati oshganida planariyaning mayda bo‘laklarga bo‘linishi
D) ko‘l baqasini qo‘ng‘iz, pashsha kabi mayda umurtqasiz hayvonlar bilan oziqlanishi

18. Gomoyoterm (a) va poykiloterm(b) organizmlar to’g’ri berilmagan javobni aniqlang.

A) a-chumolixo‘r; b-xameleon; B) a-jayra; b-olaqo‘zan;
C) a-termit; b-tapir; D) a-tyin; b-xongul;

19. Litosferaning umurtqali (a) va umurtqasiz (b)zoobio-massasi tarkibini aniqlang.

1) yomglr chuvalchangi; 2) nereida; 3) ko‘rsichqon; 4) belu-ga; 5) yumronqoziq; 6) kasatka; 7) zaxkash; 8) aureliya.
A) a - 3, 5; b - 1, 7B) a - 5, 6; b - 2, 7
C) a - 3, 4; b - 1, 2D) a - 4, 6; b - 2, 8

20. Odamda ayirish sistemasi organlari ishiniboshqaruvchi tizimlar to‘g‘ri ko‘rsatilganjavobni aniqlang.

a) antidiuretik gormon; b) tiroksin; c) simpatik nerv sistemasi; d) parasimpatik nerv sistemasi;
1) siydik qopi muskullarini bo‘shashtiradi;2) siydik qopi muskullarini qisqartiradi;3) siydik yig‘ilishiga sharoit yaratadi;4) kalavasimon kanalchalarga ta’sir ko‘rsatadi;
5) reabsorbsiyani susaytiradi;6) reabsorbsiyani kuchayti-radi;7) siydik ajralishni ko‘paytiradi;8) siydik ajralishni kamaytiradi.
A) a-6; b-5; с-1, 8; d-2, 7B) a-6; b-5; с-2, 7; d-1, 8
C) a-3, 5; b-6; с-1, 8; d-2, 7D) a-5; b-3, 6; с-4, 8; d-2, 7

21. Umurtqali(a), umurtqasiz(b) hayvonlarqonida trans-port funksiyasiniqaysioqsillarbajaradi?

A) b-gemoglobin; a-gemosianin;
B) b-gemosianin; a-gemoglobin;
C) b-albumin; a-gemosianin;
D) A,C
22. Markaziy nerv sistemasining quyidagi qismlarida qanday nerv markazlari joylashgan?

A) 6 - nafas olish nerv markazi;
1 - gipofizni boshqaruvchi nerv markazi;
2 - ko‘z soqqasini harakatlantiruvchi nerv;
7 - po‘stloq osti ko‘rish markazi
B) 6-gipofizni boshqaruvchi nervmarkazi;
1- po‘stloq osti ko‘rishmarkazi;
2-nafas olish nerv markazi;
7 - po‘stloq osti eshitish markazi
C) 6 - nafas olish nerv markazi;
1 - po‘stloq osti ko‘rish markazi;
2–chanqash va to’yish markazi;
7 - ko‘z soqqasini harakatlantiruvchi nerv
D) 6 - gipofizni boshqaruvchi nerv markazi;
1 - ovqat hazm qilish nerv markazi;
2- po‘stloq osti eshitish markazi;
7 - ko‘z soqqasini harakatlantiruvchi nerv

23. Autosomada dominant tipda irsiylanadigan kasaliklar-ning belgilang?

1) sochning jingalakligi; 2) ko‘k ko‘z; 3) fenilketonuriya;
4) rezus manfiy (Rh^-); 5) o’nnaqaylik; 6) rezus musbat(Rh⁺) qon guruhlari; 7) Albinizm; 8) I⁰ qon guruhi; 9) silliq soch
10) miopiya; 11) braxidaktiliya; 12) polidaktiliya; 13) ko‘z qoraligi;
A) 9, 8, 4, 2; B) 1, 6,1, 12; C) 7,3; D) 11,10,12;

24. Braxidaktiliya kasalligining barmoqlar kamroq qisqari-shidan tortib ko'proq qisqarishigacha bo'lgan shakllari bor. Barmoqlari qisqa odamlar geterozigota genotipga ega. Ushbu mutatsiyaga uchragan odamlar shajarasini o'rganish tufayli bu belgi fenotipda asosiy va modifikator genlar ish-tirokida namoyon bo'lishi aniqlandi. Modifikatorretsessivgenlar-(n) gomozigotaholatdabo'lsa, barmoqlarningkes-kin qisqarishigaolibkeladi. Modifikatorgenlarningdomi-nantalleli (N) gomozigotaholatdabarmoqlarningkamroqqisqarishigaolibkeladi, geterozigotaholatdaesao’rtachaqisqarishigasababchibo’ladi. Shungako'rabarmoqlarikeskinqisqarganbraxidaktiliyagauchraganayol(birbelgisibilangeterozigota)varetsessivdigomozigotalierkaknikohidanbraxidaktiliyabilankasallanganfarzandlarningtug’ilishehtimolini (%) aniqlang.

A) 50B) 100 C) 25 D) 12,5

25. Quyidagilardanmeyozningbosqichlarigamoskeladi-ganxromosomalarto‘plamito‘g‘riko‘rsatilganjavobnibelgilang.

a) birDNKlixromosomalarning diploid to‘plami;
b) birDNKlixromosomalarninggaploidto‘plami;
c) ikkiDNKlixromosomalaming diploid to‘plami;
d) birDNKlixromosomalarning tetraploid to‘plami;
e) ikkiDNKlixromosomalarninggaploidto‘plami.
A) b - interfaza S davri; с - metafaza I; d - anafaza I;
e - telofaza I
B) a - interfazapresintetikdavri; с - metafaza II;
с - anafaza I; e - telofaza II
C) с - interfazapostsintetikdavri; с - metafaza I;
с - anafaza I; b - telofaza II
D) с - interfazapresintetikdavri; с - metafaza I;
с - anafaza II; e - telofaza I

26. Mitozbo‘linishnatijasidahosilbo‘ladiganhujayralarnianiqlang.

1) akatsiyanigvegetativhujayrasi; 2) “Fin dorset”ningtuxumhujayrasi; 3) protenornituxumhujayrasi;4) xitoyprimulasiningtuxumhujayrasi; 5) Zeamaysningtuxumhujayrasi; 6) Raphanussativusningmikrosporasi;
7) “Viandot”ningspermatozoidi.
A) 2, 3, 6 B) 1, 4 , 5C) 2, 5, 7 D) 1, 4, 6

27. Sholi o‘simligining changdonida 90 ta diploid to‘plamli hujayra gametalar hosil qilishda ishtirok etdi. Agar o‘simlik-da 216 ta urug‘ hosil bo‘lgan bo‘lsa, hosil bo‘lgan spermiy-larning necha foizi markaziy hujayraning urug‘lanishida qatnashgan?

A) 35 B) 30 C) 25 D) 60

28. To’liq o’zgarish bilan rivojlanuvchi hasharotlar

haqidagi ma’lumotlar keltirilgan javoblarni aniqlang.
1) hasva qandalasining qanotlari oldingi qismi qattiq
keyingi qismi yupqa va shaffof
2) kulrang satirning og’iz apparati so’ruvchi spiralsimon xartumchaga ega
3) Tropik o‘lkalarda termitlar yer yuzasidan 15 m gachabalandlikda in quradi
4) gabrabrakon yaydoqchisidan biologic kurashda
zararkurandalarga qarshi foydalaniladi
5) chirildoqlar maxsus ko’zachaga tuxum qo’yadi
6) Yashil bronza qo’ng’izining moylovlari yelpig‘ichga
o‘xshash, bir juft
A) 1,2,3 B) 2,4,6 C) 2,3,6 D) 1,3,5

29. Qandlavlagiildizmeasidaqandningmiqdori 3 juftkumulyativpolimergenlarfaoliyatigabog’liqA₁A₁A₂A₂A₃A₃genotiplilardaqandningmiqdori 22,5%, a₁a₁a₂a₂a₃a₃geno-tiplilardaqandningmiqdori 13,5% bo’lganorganizmlaro’zarochatishtirildi. F2 da olingan 6400 ta lavlagiichidanqandningmiqdori 16,5% va 19,5% bo’lganlavlagilarsoni, qandningmiqdori 18% bo’lganlavlagilardannechtagako’pliginianiqlang.

A) 800 B)500C)1000 D)1200

30. Quyidagi jadvalga mos keluvchi javobni aniqlang.

	To’pgul	Nav
1	Murakkab shingil	a
2	Oddiy qalqoncha	b
3	gajak	c

A) a-nastarin; b-nok; c-ituzum;

B) b-targ’il; a-targ’il; c-nimrang;
C) c-obidov; b-qirmizi; a-gultish;s
D) a-daroyi; c-samarqand; b-qozi dastor;

Farg’ona
CHIMYON 2020-yil

Tuzuvchi: Omonov Zuhriddin

C HIMYON 2020-yil Tuzuvchi:OmonovZuhriddin