1. Jumbaqtı tıńlań : Ayaǵı joq qashadi, Qanatı joq ushadi

1-tur
1. Jumbaqtı tıńlań :
Ayaǵı joq qashadi,
Qanatı joq ushadi.
Soraw : Jumbaqtıń juwabın tábiyaattan qıdırıń.
Juwap : Bult / Samal.

2. Ol zat hámmemizdiń úyimizde bar. Ol haqqındaǵı birinshi maǵlıwmatlar 1254-jılda málim bola basladı. Lekin onıń dáslepki kórinisleri metallı bolıp, ol bronzaǵa ısıw beriw jolı menen tayarlanǵan. Ingliz jazıwshısı Lyus Kerrolning qaharmanı bolǵan Alisa ertekte Onıń artına sayaxat etedi.

Soraw :Ol degende qaysı predmet názerde tutilmaqta?
Juwap : Ayna.
Túsindirme: Lyus Kerrolning “Alisa ayna artında” ertaginde Alisa ayna artına sayaxat etedi.

3. Siz benen bizge áp-áneydey tanıs bolǵan bul sóz arab tilinen alınǵan bolıp, názik pám, jaqsı pikirlew degen mánislerdi ańlatadı. Milliy Tv arqalı efirge beriletuǵın bir kórsetiw atında da bul sózdi ushıratıw múmkin.

Soraw : Bul qaysı sóz?
Juwap : Zakawat.

4. Eramızdan aldınǵı 5-asirde jasaǵan grek alımı Gerodot bir mámleket haqqında «Ol Nildiń sıylıǵıdi» degen pikirdi jazıp qaldırǵan.

Soraw :Gerodot qaysı mámleket haqqında sonday pikir aytqan?
Juwap : Egipet.

5. Bul sporttıń eń áyyemgi túrlerinen biri. Eramızǵa 2500 jıl aldın ol menen Egipetliklarqiziqishgan. Ol payıtlarda kóbirek qumli maydanshada jarısıwǵan. Biziń jurtımızda da bul sport túrine qızıǵıwshılıq júdá joqarı. Ásirese, toy-sánlerde bul sport túri boyınsha jarıslar ótkerip turıladı.

Soraw : Bul qaysı sport túri ekenligin 1 sóz menen jazıp beriń.
Juwap : Gúres.

6. Bul belgi matematika pánine 1557-jılda Robert Rekord tárepinen kiritilgen. Bul belgi haqqında gáp ketkende, muzıkashılar pauza belgisin eslab ótiwedi.

Soraw :Bul qaysı belgi?
Juwap : Teńlik belgisi / ese belgisi.
Túsindirme: Teńlik belgisin 90 gradusqa bursak, muzıka daǵı pauza belgisi payda boladı.
7. Bir zamanlar Evropadaǵı Marburg qalasında ataqlı adam jası úlken áyelge bir ótinish menen shaqırıq etdi. Hayal bunı házil dep oyladı hám ótinishni tek balalar aldında orınlawǵa razı boldı. Sizge járdem retinde aytiwimız múmkin, ataqlı insannıń famılıyası Grimm edi.
Soraw : Grimm soranıwı mazmunı ne edi?
Juwap : Ertek aytıp beriw.
Túsindirme: Ájaǵa -úke Grimmlarning kichigi vilgelm Grimm ertek aytıp beriwdi ótinish etdi, lekin ǵarrı hayal alım ushın emes, bálki balalarǵa ertek búydewge razı bolǵan. Ájaǵa -úke Grimm erteklerin televizor arqalı kórgen bolsańız kerek.

8. Dizimdi esitiń: mákke, kartoshka, lobıya, pomidor, qálempir, ayǵabaǵar, temeki. Bul ónimlerdiń hámmesi Evropaǵa bir orından keltirilgen.

Soraw : Qay jerden keltirilgen?
Juwap : Amerika (kontinent).

9. Oyda sawlelendiriw menen tabılatuǵın soraw. Ataqlı sayaxatshı D. Livingston onı awdarıp qoyılǵan úlken geshirge uqsatǵan. Afrika daǵı bir ráwiyatda : “Kúnlerden birinde qúdiretli tangri odan ǵázeplenıp, onı sug'urib alǵan -ol, túbirin joqarıǵa, shoxini tómenge qaratıp awdarıp, taǵı jerge tiqib qoyǵan” dep ataladı.

Soraw :Gáp Afrika daǵı qaysı terek haqqında ketmekte?
Juwap : Baobab tereki.
10. Dizimdi jaqsılap esitiń: ush insan, olardan ekewi er-hayal, bir ıyt, bir pıshıq hám bir kemiriwshi. Bir ertekte Olar bir mashqalanı sheshiw ushın toplanıwǵan edi.
Soraw : Qanday mashqalanı sheshiw ushın?
Juwap : Shalǵamdı shıǵarıp alıw ushın.
Túsindirme:Bul jerde gáp shalǵam ertagi haqqında ketip atırǵan edi. Ertektegi kemiriwshi - tıshqan.
2-tur

1. Abdulla Oripovdan qosıqiy bólekti esitiń:

Asraymiz ósimlik xillarin tayın,
Asraymiz haywanlar siyrek ushırasatuǵın zotini.
Hátte átiraplardı qorshap bile-tura,
“X” deymiz keyininen atamasın.
Soraw :Qosıqtaǵı “X” ornı daǵı ózbekshe sózdiyozib beriń.
Juwap :Qorıq jer/Haywanot baǵı.
Túsindirme: Qosıq atı da “Qorıq jer” dep ataladı. Eger kimdir “haywanot baǵı” juwabın jazıp bergen bolsa, onı da qabıl etemiz. Biraq “zoopark” juwabı qabıl emes, sebebi “zoopark” ózbekshe sóz emes.

2. Ózbekstanda bul mevali terektiń 5 túri ámeldegi bolıp, aq hám qara mıywesi tutınıw etiledi. Asharshılıq jıllarında da onıń pishig'iga jetkenler tiri qalǵanlar. Ol terekti kesiw baxıtsızlıq sanalgan. Bul terek japıraqları bir shıbın-shirkey ushın tiykarǵı azıq esaplanadı.

Soraw : Ol qanday terek?
Juwap : Tut tereki.
Túsindirme: Tut tereki japıraqları jipak qurtı ushın tiykarǵı azıq esaplanadı. Jipak qurtı bolsa shıbın-shirkeyler klasına kiredi.

3. Azat Sharofiddinov tárepinen aytılǵan tómendegi pikirdi tıńlań : “Sınshı dóretiwshilik baǵına balta emes, onı kóterip kiriwi kerek”.

Soraw : Ol degende qaysı predmet názerde tutılǵan?
Juwap : Júzimqaychi.

4. Ótkir Hoshimovning «Dápter jıyegindegi jazıwlar» kitabında sonday jazılǵan : «Eki eń qalıs arbitr sınaqınan ótken dóretpe haqıyqıy shıǵarma bolıp tabıladı. Birinshisi tuwrısıda, kıtapxan.

Soraw : Siz maǵan ekinshisi qalıs arbitrni jazıp beriń.
Juwap : waqıt.

5. Eń iri hám quwatlı qustan biri bolǵan bul qus áyyemgi zamanlardan berli gózzallıq hám muhabbat, páklik hám náziklik ramzi esaplanadı. Bul qus xalıq ráwiyatları hám erteklerinde kóp kuylangan. Áyyemgi ráwiyatlardan birinde bul ájayıp gózzal qus óz ólimi aldından qosıq jırlawı haqqında gúrriń etiledi.

Soraw : Bul qaysı qus?
Juwap : Aq quw.
Túsindirme: Ańızǵa kóre, hesh qashan kuylamaydigan, jım-jırt turmıs keshiretuǵın aq quw tek ǵana óliminen aldın namalar eken.
6. Bul kórkem óner 16 -17 ásirler bosaǵasında, Oyanıw dáwirinde payda boldı. Italiyanıń Florensiya qalasındaǵı shayırlar, muzıkashılar, súwretshiler bul kórkem ónerdiń tiykarlawshisi bolǵanlar. Bul kórkem ónerde olar kórkem ónerdiń hár túrlı túrlerin (poeziya, muzıka, drama, suwretleytuǵın kórkem óner) birlestiriwdi. Sondan berli bul kórkem óner dúnya boylap keń tarqaldı.
Soraw : Bul qaysı kórkem óner?
Juwap : Opera.

7. Bul dawıstı esitken qaplan irillashdan, sirtlon uvillashdan toqtaydı, meshinler ayuhannos salıp tereklerdiń eń bálent shohlariga shıǵıp ketedi, kiyikler, jayranlar jıldırım tezliginde názerden ǵayıp boladı, padada ma'rayotgan qoy, eshkilerdiń dawısı óshadi, túyeler

jıpın úzip qochadi, atlar aldınǵı eki ayog'ini tik kóterip, salmaqli hansirab, kishnay baslaydı hám zor berip arqasına tisariladi, ıytlar dumini qisib iyesiniń pinjiga kiredi. Bul dawıstı esitkende hátte adam da bezgek tutqan sıyaqlı qaltirab, bekinis ushın jay axtaradi.
Soraw : Bul qanday dawıs?
Juwap : Sherning na'rasi.

8. Bul ósimliktiń watanı Bengaliya esaplanadı. Eramızdan aldınǵı 327-jılda Iskandar Zulqarnayn Indiyaǵa júriw etken payıtlarında onı «arisiz asal» dep ataǵan.

Soraw : Ol qaysı ósimlik?
Juwap : Qumshekerqamish.

9. Bul terek Afrika arqaında bulmanlıq xalıqtıń azıqǵa, qurılıs materiallarına, ulıwma, kún kóriw ushın zárúr zatlarǵa bolǵan zárúriyatın qandiradi. Sahrayi Úlkendiń ayırım wálayatlarında onıń mıywesi eli pul wazıypasın o'tab kelip atır. Bizde bolsa bul mevaga jıldıń bir ayında talap keskin artıp ketedi.

Soraw : Bul qaysı mıywe?
Juwap : Xurma.
Túsindirme:Bilgenimizdey, Ramazon ayında bul mevaga talap keskin artıp ketedi.

10. Táwipler onı qanday ıshıw kerekligi haqqında sonday maǵlıwmat jazıp qaldırishgan eken: “Bul ájayıp ishimlikti arqayın ish, sondaǵana sen denengga ozor beretuǵın uwayımlardı jeńa alatuǵın dárejede ózińni tándar sezim etesen”.

Soraw : Bul qaysı ishimlik?
Juwap : Shay.