1-жорий назорат учун ёзма назорат саволлари

1-жорий назорат учун ёзма назорат саволлари.
1.Солиқларнинг иқтисодий моҳияти деганда нимани тушунасиз?
2.Солиқларнинг объектив зарурлиги нималарда кўринади?
3.Солиқлар белгиларининг моҳиятини тушунтириб беринг.
4.Солиқларнинг фискал функциясини тушунтириб беринг?
5.Солиқларнинг тартибга солувчилик функциясини тушунтириб беринг?
6.Солиқларнинг рағбатлантирувчи функциясини тушунтириб беринг?
7.Солиқларнинг назоратфункциясини тушунтириб беринг?
8.Солиқларнинг ахборот билан таъминлаш функциясини тушунтириб беринг?
9.Солиқ кодексида белгилаб берилган солиқ тамойилларининг моҳиятини тушунтиринг?


Javoblar:
Soliqlarning iqtisodiy mohiyati davlat bilan huquqiy va jismoniy shaxslar o’rtasida vujudga keluvchi ob‘ektiv majburiy to’lovlarga asoslangan moliyaviy munosabatlar orqali xarakterlanadi. Bumoliyaviymunosabatlarmaxsus ijtimoiy xarakterga ega bo’lib, milliy daromadning bir qismi bo’lgan pul mablag’larini davlat ixtiyoriga safarbar qilishga xizmat qiladi.

Soliqlarningob‘ektivzarurliginibozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitida ikki holat: birinchidan, davlatning qator vazifalarini mablag’bilan ta‘minlash zarurligi, ikkinchidan, bozor iqtisodiyoti qonun-qoidalari bilan ifodalash mumkin.

U yokibuiqtisodiy kategoriyaning mohiyatini chuqurroq anglash uchun unga xos umumiy belgilarni aniqlash lozim bo’ladi. Masalan, kredit iqtisodiy kategoriya sifatida muddatlilik, qaytarishlik, muayyan miqdorda ustama haq (foiz) to’lash kabi umumiy belgilarga egaki, ushbu belgilar kredit kategoriyasi mohiyatini kengroq yoritish uchun xizmat qiladi.

Soliqlarningasosiyfunksiyasi - fiskal funksiya hisoblanib (lotincha fiscus so’zidan olingan bo’lib, xazina degan ma‘noni anglatadi), bu funksiyaning mohiyati shundan iboratki, soliqlar yordamida davlatning moliya resurslari hosil qilinadi hamda davlat faoliyat ko’rsatishi uchun moddiy sharoit yaratiladi. Ishlab chiqarishning rivojlanishi bilan fiskal funksiyaning ahamiyati oshib boradi. Soliqlarning ushbu funksiyasi orqali hosil bo’ladigan pul resurslari davlat fondi (davlat budjeti) orqali qayta taqsimlanadi, ular ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirishgan, ustuvor tarmoqlarni investitsiyalashga yo’naltiriladi.

Hozirgikundabunazariyaningdavomchilaribo‗lib, amerikalikiqtisodchilar A. Ilersik, G. Koul, fransuziqtisodchilari M. Klyudo, J. Furastehisoblanishadi. Ularningfikrigako’ra, davlatsoliqlardanvatransfertto’lovlaridanfoydalanishyo'libilanjamiyatmilliydaromadinikambag’allarfoydasigaqaytataqsimlaydi. Bu nazariyalarsoliqlarningdaromadlarnitartibgasolishfunksiyasimavjuddeganxulosakelibchiqishigasababbo'ldi.

Rag'batlantirishfunksiyasisoliqtiziminingengmuhimfunksiyalaridanbiribo’lib, ishlabchiqarishnirivojlantirishga, moddiyxom-ashyoresurslari, shuningdekmoliyaviyvamehnatresurslari, jamg’arilganmol-mulkdansamaralifoydalanishgarag’batlantiruvchita‘sirko’rsatadi, ya‘nisoliqyukunikamaytirishorqaliishlabchiqarishnirivojlantirishga, moliyaviyahvolnimustahkamlashgavainvestitsiyafaoliyatinijonlantirishgarag’batlantiradi

Soliqlarningnazoratfunksiyasisoliqto’lovchitomonidantaqdimetilgan, soliqqatortishob‘ekti, soliqqatortiladiganbaza, imtiyozlarsingarivahokazotegishlisoliqko'rsatkichlarininghisob-kitoblarinitekshirishdekanchamurakkabjarayondaniborat. Soliqhisobisoliqidoralarigabelgilangansoliqhisobishakllariorqalisoliqto'lovchilaro’zlariningsoliqmajburiyatlariniqandaybajarayotganliklariniyanadasamaralinazoratqilishimkoniniberadi.

Soliqlarnihisoblashjarayoniniaxborotbilanta‘minlashfunksiyasi ham muhimahamiyatkasbetib, bufunksiyaorqalixarajatlarhajmivakonkretsoliqlardavlatningqandayijtimoiy-iqtisodiyfunksiyalarinibajarishgasarflanganligito'g'risidaaxborotberibturilishijudazarur. SHundayqilinsa, soliqlarningbyudjetgatushishito'liq, o’zvaqtidavaosonkechadi.

O'zbekistonRespublikasiSoliqKodeksidaesasoliqqatortishtomoyillarisoliqqonunchiligitamoyillari deb atalib, uningoltitatamoyili (5-modda) belgilabberilgan.

Soliqsolishningmajburiyligiprinsipi;
Soliq solishning aniqligi prinsipi;
Soliq solishning adolatliligi prinsipi;
Soliq tizimining yagonaligi prinsipi;
Soliqto'g’risidagiqonunhujjatlariningoshkoraligiprinsipi;
Soliqto'lovchininghaqligiprezumpsiyasiprinsipi.