56
Menejmentning Yevropa modeli
- Keyingi yillarda jamoaviy ishga katta e'tibor qaratila
boshlangan;
- Boshqaruv guruhlari aniq belgilangan;
- Har bir xodim o'z vazifalari va omilkorligi doirasida
boshqaruv qarorlarini qabul qiladi;
- G'arbiy Yevropa kompaniyalari boshqaruvni
markazlashtirmaslik tamoyilidan foydalanishda amerikali
firmalar bilan umumiy alomatlarga egalar;
- G'arbiy Yevropa kompaniyalarida ishlab chiqarish
bo'linmalari amerikaliklarnikiga qaraganda katta rol
o'ynaydi;
- XX asrda davlat tomonidan tartibga solish nazariyasi
g'oyatda muhim rol o'ynagan;
- Boshqaruvning ikkita modelida yorqinroq o’z aksini topgan:
a) "ijtimoiy-bozor xo'jaligi" (GFR);
b) "ijtimoiyizmning shved modeli".
57
a) ijtimoiy-bozor xo'jaligi" (GFR):
- Erxard tomonidan ishlab chiqilgan;
- uning asosiga Keynsning vositali tartibga solish
nazariyasi qo'yilgan;
- Erkin bozor iqtisodiyoti:
a) xususiy mulkchilik;
b) bozorni davlat tomonidan himoyalanishi;
c) harakatlar erkinligi asosida amalga oshirilgan.
- "ijtimoiy bozor xo'jaligi" konsepsiyasi o'z ichiga ikkita
asosiy qoidani oladi:
a) xo'jalik yuritishning barcha sohalarida davl at
tomonidan tartibga solishni kuchayishi;
b) Direktiv (yo'riqnomaviy) rejalashtirishning o'rniga
indikativ rejalashtirishni kiritish.
58
b) "ijtimoiyizmning shved modeli“:
- model muallifi - Nobel mukofoti laureati Gunnar
Myurdal;
- ijtimoiy bozor xo'jaligi, ijtimoiy tartibga solinadigan
iqtisodiyot va ijtimoiy sheriklik nazariyalariga
asoslangan;
- model Erxardning ijtimoiy bozor xo'jaligi
konsepsiyasiga ko'proq o'xshash;
- tartibga solinadigan iqtisodiyotning asosiga aholidan
olinadigan to'g'ridan to'g'ri va vositali soliqlar tizimi
qo'yilgan.
1. Boshqaruv amaliyotini vujudga kelishi nima bilan bog'liq bo'lgan?
2. Qachon menejment bilimlarning mustaqil sohasiga ayl angan?
3. Kimning ta'limi menejment zamonaviy konsepsiyasining nazariy manbasi bo'lgan?
4. Qaysi mamlakat menejmentning vatanidir?
5. Qaysi ilmiy maktab vakillari tadqiqotning asosiy ob'yekti sifatida inson resurslaridan
samarali foydalanishga ega bo'lganlar?
6. Qaysi ilmiy maktabning vakillari boshqaruvning yakka hukmronlik tamoyilini birinchi marta
ta'riflaganlar?
7. Ilmiy boshqaruv maktabini boshlanishida kim turibdi?
8. Olimlardan qaysi biri boshqaruvda klassik yoki ma'muriy maktabni rivojlanishiga kattaroq
ulush qo'shgan?
9. Qaysi ilmiy maktabning vakillari rahbarlarni qo'l ostidagilar haqida qayg'urishlar uchun
jonbozlik qilganlar?
10. Qaysi maktab olimlarining tadqiqotlari aniq fanlar ma'lumotlaridan foydalanishga
asoslangan?
11. Zamonaviy O'zbekiston menejmentining asosiy xususiyatlari qanday?
12. Ilmiy boshqaruv maktabining boshqaruv nazariyasi va amaliyotini rivojlanishidagi roli
qanday?
13. Boshqaruvga tizimli yondashuvning mohiyati nimadan iborat?
14. Boshqaruvga jarayonli yondashuv nimadan iborat?
15. Amerikacha menejmentning xususiyatlari nimadan iborat?
59