1§. Jamiyatni axborotlashtirish va kompyuterlashtirish muammolari

3.7. Ko’chma kompyuterlar
Portativ ishchi stantsiyalar. Ular ko’chma kompyuterlarning eng qudratlisi va eng kattasi bo’lib, muayyan turdagi (grafik, nashriyot, muhandislik) ko’p mehnat talab qiladigan ishlarni avtomatlashtirishga imkon beruvchi kompyuterlardir. Bularga Homalic va Sun Blsde 100 turidagi kompyuterlar misol bo’la oladi. Ularga 500 MGts lik Ultra Sparc -Iie mikroprotsessori, 2 Gb lik tezkor xotira, 15 Gb lik qattiq disk o’rnatilgan bo’lib, CD-ROM va DVD ROM diskovodlar hamda barcha turdagi monitorlar bilan ishlay oladi.

Kompyuter turi	Mikroprotses-sorning takt chastotasi (MGts)	Tezkor xotira sig’imi (Mb)	Qattiq disk (vinchester) sig’imi	Razryadliligi (bit)
IBM 386SX	25-40	1,2,4	210Mb	32
IBM 386DX	33-40	2,4,8	420Mb	32
IBM 486SX	33-80	2,4,8	540Mb	32
IBM 486DX	90-100	4,6,8	850Mb	32
Pentium	60-150	4,8,16	1gb	32
Pentium Pro	100-200	8,16,32	2Gb	32
Pentium MMX	200-500	32,64	2Gb	32
Pentium II	200-500	32,64	2-10Gb	32
Pentium II MMX	300-500	32,64	2-10Gb	32
Pentium II Xeon	300-500	32,64	2-10Gb	32
Pentium II Celeron	300-500	32,64	2-10Gb	32
Pentium III	500-1000	64,128	10-40Gb	32,64
Pentium III MMX	500-1000	64,128	10-40Gb	32,64
Pentium III Xeon	500-1000	64,128	10-40Gb	32,64
PentiumIII Celeron	500-1000	64,128	10-40Gb	32,64
Pentium IV	1000-2000	128,256	20-40Gb	64
Itanium	1000-2000	128,256	20-40Gb	64

3.2 - jadval
LapTop (diplomat) kompyuterlari. O’lchamlari diplomat-jomadondek bo’lib, og’irligi 5-10 kg keluvchi ixcham kompyuterlardir. Ko’pincha, "tizzaga qo’yib ishlovchi kompyuterlar" ham deb ataladi. Ularga takt chastotalari 200 MGts gacha bo’lgan Pentium yoki Pentium Pro mikroprotsessorlari o’rnatilgan. Sig’imlari 64 Mb gacha boruvchi tezkor xotiraga, 1200 Mb gacha boruvchi qattiq diskga egadir. CD-ROM va boshqa multimedia vositalari bilan ishlash imkoniyatlariga ega. SHuning uchun ham bunday kompyuterlar shaxsiy kompyuterlar bilan bemalol raqobatlashishi mumkin.
Hozirgi paytda bunday kompyuterlar IBM, Toshiba, HP, Compaq, NEC va Aser kabi kompaniyalar tomonidan ishlab chiqarilmoqda.
NoteBook (bloknot) kompyuterlari. Eni va bo’yi A4 formatli qog’ozdek, qalinligi esa 40 mm bo’lgan (ya’ni 210x297x40 mm o’lchamli) kompyuterlar bo’lib, og’irligi 2-4 kg dir. Ko’pincha, "bloknot-kompyuterlar" deb ataladi. Ularga takt chastotachi 133 MGts gacha bo’lgan Pentium mikroprotsessorlari o’rnatilgan bo’lib, 8 Mb lik tezkor xotiraga va sig’imi 1,3 Gb gacha bo’lgan qattiq diskga ega. Monitorining diogonali 11,3 dyum. Flesh xotira o’rnatilgan. CD-ROM va boshqa multimedia vositalari bilan ishlash imkoniyatlariga ega.
Bunday kompyuterlarga IBM, Toshiba, HP, Compaq, NEC va Aser kabi kompaniyalar tomonidan ishlab chiqarilayotgan IBM Think Pad, LTE 5000, Toshiba Tecra CTD, NEC Versa 6050, Aser/TI Traye Mate 6150 kabi kompyuterlar misol bo’la oladi.
Subnotebook kompyuterlari. O’lchamlari Notebook kompyuterlaridan 1,5-2 marta ixcham bo’lgan kompyuterlardir. Og’irligi 1,5 kg gacha. Imkoniyatlari jihatidan Notebook kompyuterlariga mos keladi. YUqoridagi kompaniyalar tomonidan ishlab chiqarilmoqda.
Packet (cho’ntak) kompyuterlari. CHo’ntakga sig’uvchi juda ixcham kompyuter. O’lchamlari 150x80x25 mm. Og’irligi 500 grammgacha. Kichgina bo’lishiga qaramay to’la huquqli kompyuter bo’lib, boshqa kompyuter va qurilmalar bilan ulanib, axborot almashish imkoniyatlariga ega. Kompyuter tarmoqlari, xususan Internet tizimi bilan ishlash oladi.
Bunday kompyuterlar Casio, Compaq, HP, Philips, LG Electronics kompaniyalari tomonidan ishlab chiqarilmoqda.
Elektron kotiblar ( PDA -Personal Digital Assistent kompyuterlari). Bunday kompyuterlar - manzilgohlar, telefon raqamlari, joriy ishlar ro’yxati, kun tartibi kabi ish faoliyatida tez-tez zarur bo’lib turadigan elektron ma’lumotlarni tashkil qilish va saqlashga xizmat qiluvchi kompyuterlardir. Maxsus matn muharririga, elektron jadvaliga va grafik tahrirchisiga ega. Asosiy turlariga HP 100LX, Casio Boss, Psion Series, Newton Message Pad, Versa Pad kabi kompyuterlar kiradi.
Elektron yozuv daftarchalari (Organizerlar). Elektron xotira daftarchalari deb ham ataladi. Elektron kotiblar kabi vazifalarni bajaradi. Lekin ulardan farqi shundaki, bunday kompyuterlarda ayrim amallarni bajarish uchun foydalanuvchi tamonidan dastur tuzilmaydi. Ular faqat xotirasiga yozilgan standart amallarnigina bajarishi mumkin.
Ko’chma kompyuterlarning ayrim texnikoviy ko’rsatgichlari 3.3 - jadvalda keltirilgan.
3.3-jadval