1 Islohotlarni huquqiy asoslarini yaratish maqsadi


Islohotlarni huquqiy asoslarini yaratish maqsadi



Download 0,61 Mb.
bet5/10
Sana18.03.2022
Hajmi0,61 Mb.
#499927
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
O`zb Res Fond Bozori kurs ishi

2.1 Islohotlarni huquqiy asoslarini yaratish maqsadi

Islohotlarni huquqiy asoslarini yaratish maqsadida, Respublika Oliy Majlisining XI sessiyasida Prezidentimiz I. Karimov tashabbusi bilan «Yer kodeksi», «Qishloq xo`jaligi kooperativi (shirkat xo`jaligi) to`g`risida», «Fermer xo`jaligi to`g`risida», «Dehqon ho`jaligi to`g`risida»gi qonunlar qabul qilindi. Qonunlarning yaratilishida yurtboshimiz bevosita o`zlari ishtirok etib, shunday degan edilar: «Biz mana shu qonunlarni amalga oshirmoqchi bo`lsak, joylarda ularni targ`ib qilish ishlarini yaxshi yo`lga qo`yishimiz lozim. Toki, bu qonunlar bizga nima beradi, degan masala har bir insonning ongiga yetib borsin»(I.Karimov. Respublika Oliy Majlisi XI sessiyasi. SH.Mamanabiyev. Shirkat xo`jaligi nima? Qonun himoyasida. №1.-2000.-B.15).


Shu bilan birga yurtboshimiz mavjud ishlab turgan jamoa xo`jaliklarini yuritishning yangicha shakli-shirkat xo`jaliklariga aylantirish o`ta mas`uliyatli ish ekanligini, unda aslo shoshma-shosharlikka, yuzakichilikka yo`l qo`yib bo`lmasligini ham ta`kidlab o`tgandilar. Shu maqsadda Vazirlar Mahkamasi 1998 yil 15 iyul kuni «Qishloq xo`jaligini isloh qilishga oid qonun hujjatlariga qishloq xo`jaligi kooperativlari (shirkat xo`jaliklari) tuzish chora-tadbirlari to`g`risida» qaror qabul qilindi. Respublikamiz miqyosida 1998 yili 65ta jamoa xo`jaliklari shirkat xo`jaligiga aylantirildi. 1999 yilning birinchi choragida bu ko`rsatgich 432 tani tashqil qildi (I.Karimov. Respublika Oliy Majlisi XI sessiyasi. SH.Mamanabiyev. Shirkat xo`jaligi nima? Qonun himoyasida. №1.-2000.-B.15). Qishloq xo`jalik korxonalarini shirkat xo`jaliklariga aylantirish masalasining bir tomoni holos. Eng asosiy masala- shirkat xo`jaliklarida oila pudratini joriy etish orqali ichki xo`jalik munosabatlarini takomillashtirish, bevosita mahsulot ishlab chiqaruvchilarning manfaatdorligini oshirish orqali qishloq xo`jaligini rivojlantirish. Bu borada Buxoro, Andijon, Namangan viloyatlarida tahsinga sazovor ishlar olib borilmoqda.
O`tkazilayotgan islohotlar natijalaridan dastlabki xulosalar shundan iboratki, hamma yerda ham bu masalaga ko`ngildagidek e`tibor berilmayapti. Aholi orasida ba`zan «shirkat xo`jaliklari tuzilmoqda, lekin ularning jamoa xo`jaliklaridan farqi sezilmayapti» degan gaplarni eshitib qolamiz.
O`zbekiston Respublikasining «Qishloq xo`jaligi kooperativi (shirkat xo`jaligi) to`g`risida»gi qonunga ko`ra, qishloq xo`jaligi shirkati qishloq xo`jaligi mahsuloti yetishtirishga mo`ljallangan, mulkiy pay usuliga hamda oila (jamoa) pudratiga asoslangan fuqarolarning ixtiyoriy ravishda birlashtiradigan yuridik shaxs huquqlariga ega bo`lgan mustaqil xo`jalik yurituvchi sub`yektdir. Shirkat xo`jaliklaridan farqli o`laroq, jamoa xo`jaliklari asosiy ishlab chiqarish vositalari umumiy bo`lgan, jamoa mehnatiga asoslangan qishloq xo`jalik mahsulotlari ishlab chiqarishni birgalikda yuritish maqsadida ixtiyoriy ravishda birlashgan dehqonlarning tashqilotidir.
Shirkat xo`jaligining o`ziga xos xususiyatlari quyidagilardan iborat:
- shirkat a`zolariga ixtiyoriy ravishda kirish va chiqish;
- shirkatning ish faoliyatida a`zolarning o`z mehnati bilan ishtirok etishining shart ekanligi;
- ichki xo`jalik munosabatlarini shartnomalar tuzish yo`li bilan, tenglik tamoyiliga amal qilib, oila pudrati asosida tashqil etish;
- shirkat a`zolari bilan hisob-kitob qilishda amalda bajarilgan ishlarning hajmi va sifatiga chek usulida haq to`lashni tashqil etish;
- yakuniy daromadni shirkat a`zolari o`rtasida ularning mulkiy paylariga muvofiq taqsimlash;
- yer uchastkalaridan qat`iy belgilangan maqsadda foydalanish, yerlarni muhofaza qilinishi va tuproq unumdorligining oshirilishini ta`minlash;
- shirkatning bir a`zosi bir ovozga ega;
- shirkat xo`jaligining ish faoliyati ustidan shirkat a`zolari tomonidan shirkat nizomida nazarda tutilgan tartibda nazorat qilish.
Shirkat xo`jaligining mulk shakli bo`yicha ham jamoa xo`jaliklaridan farqi va afzalliklari mavjud bo`lib, ular quyidagilar: Shirkat xo`jaligining mulki uning a`zolari mulkidan tashqil topadi. Bunda har bir a`zoning mulki umumiy mulkning qismidan iborat, mulk egalari-paychilar boshqaruvda ishtirok etadi, boqimandalik tugatiladi, real manfaatdorlik ortadi va yil yakunida a`zolar xo`jalik daromadidan divident olish huquqiga ega bo`ladilar. Jamoa xo`jaligida esa, mulk jamoaniki, ammo egasi noma`lum.
2000 yilga kelib respublikada davlatga qarashli bo`lmagan sektor mustahkamlandi va yetakchi o`rinni egallab, 1991 yil 63%ni tashkil qilgan bo`lsa, 1999 yil sentabr oyiga kelib qishloq xo`jaligida ishlab chiqarish hajmining 98,4%ini egalladi.
Hozirgi paytda respublikamizda 190 mingga yaqin fermer xo`jaligi faoliyat yuritmoqda va ularda salkam 1,4 mln kishi mehnat qilmoqda. Agar 2000 yilda yetishtirilgan paxta hosilining 21%i fermer xo`jaliklari hissasiga to`g`ri kelgan bo`lsa, 2006 yilda bu ko`rsatkich 86%dan oshib ketdi.
Xulosa: Qishloq xo`jaligida o`tkazilayotgan islohotlarning maqsadi-qishloqda mulkdorlar sinfini shakllantirish. Qishloq xo`jaligi respublika iqtisodiyotini taraqqiy ettirishda ustivor soha hisoblanganligi uchun ham bu sohaga katta e`tibor berilmoqda. Aholining daromadlarini bozor bilan bog`liq bo`lgan yangidn-yangi manbaalari ochilmoqda. Masalan, tadbirkorlik, aksiadorlik dividentlari, tomorqa mahsulotlarini sotish va h.k.



Davlat mustaqilligining qo`lga kiritilishi O`zbekistonda bozor munosabatlariga o`tish uchun qulay sharioit va keng imkoniyatlar yaratdi.

Download 0,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish