1. Ishlab chiqarish xarajatlarining mohiyati, tarkibi va elementlari

Biznes sube’ktlarida maxsulot tannarxini kamaytrish


Reja:
1. Ishlab chiqarish xarajatlarining mohiyati, tarkibi va elementlari
2. Mahsulot tannarxi va uni hisoblash usullari
3. Qishloq xo jaligida mahsulot tannarxini hisoblash boyicha xarajat moddalari

1. Ishlab chiqarish xarajatlarining mohiyati, tarkibi va elementlari
Har bir korxona mahsulot ishlab chiqarish jarayoni bilan bog'liq xarajatlarni amalga oshiradi. Mahsulot ishlab chiqarish jarayonida sarf qilingan moddiy resurslar (asosiy vositalar eskirishi, xomashyo va materially yonilg'i-moylash materially ehtiyot qismlar va boshqalar) va jonli mehnat sarfi ishlab chiqarish xarajatlarini tashkil etadi.
Korxonaning ishlab chiqarish, sotish va boshqa faoliyati natijasida yuzaga keladigan xarajatlarini quyidagicha turkumlash mumkin (1.1-rasm):
1. Ishlab chiqarish jarayonidagi ishtirokiga ko'ra:
-ishlab chiqarish xarajatlari;
-noishlab chiqarish xarajatlari.
2. Ishlab chiqarishda sarf etiladigan resurslar manbaiga ko'ra:
-ichkixarajatlar;
-tashqixarajatlar.
3. Mahsulot ishlab chiqarish hajmining o'zgarishiga nisbatan:
-doimiy xarajatlar;
-o'zgaruvchan xarajatlar.
4. Mahsulot tannarxiga olib borilishi jihatidan:
-bevositaxarajatlar;
-bilvositaxarajatlar.
5. Korxonaning umumiy ishlab chiqarish, moliyaviy va boshqa
faoliyati natijasida yuzaga keladigan:

• 
  mahsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar; -davr xarajatlari;
  
• 
  moliyaviy faoliyat bo'yicha xarajatlar;
  
• 
  favqulodda zararlar.
  

Ishlab chiqarish xarajatlari bevosita ishlab chiqarish jarayoni amalga oshirish bilan bog'liq quyidagi xarajatlardan tashkil topadi: -bevosita moddiy xarajatlari;

• 
  bevosita mehnatga haq to'lash xarajatlari;
  
• 
  ishlab chiqarishga taalluqli ustama xarajatlar.
  

Bevosita mahsulot ishlab chiqarish jarayoni bilan bog'liq bo'lmagan xarajat turiari noishlab chiqarish xarajatlari deb yuritiladi. lining tarkibiga:
- mahsulotni sotish bilan bog'liq xarajatlar;
-boshqaruv xarajatlari;
- boshqa operauion xarajatlar va zararlar;
-favquloddazararlarkiradi.