1. Ishlab chiqarish xarajatlari tushunchasi

4. Ishlab chiqarish xarajatlarining tasnifi.


Ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olishning to'g'ri tashkil etilishi uchun katta ahamiyatga ega bo'lgan ilmiy asoslangan tasnifi mavjud. Narxlar tuzilmasini o'rganish zarurati, korxonaning mahsulotlar ishlab chiqarishda mahsulot (firmalar) xarajatlari ularning iqtisodiy xususiyatlarida va unchalik katta ahamiyatga ega bo'lganligi sababli, natijada, aniq bir vaznda. Ishlab chiqarish xarajatlarining xilma-xilligi munosabati bilan ular turli xil belgilar bo'yicha yuqori sifatli bir hil agregatlarga guruhlashishga qabul qilinadi.
Iqtisodiy elementlar uchun guruhlash xarajatlari. Qaysi omillarning ta'siri ostida, ushbu narxlarning ta'siri shundan iboratki, ushbu omillar qaysi yo'nalishni yo'naltirgan holda turli xarajatlarga ta'sir ko'rsatdi, ular turli xarajatlarni guruhlarga yoki xarajat elementlariga bo'lish kerak.
Ushbu guruh bitta yoki boshqa iste'molning iqtisodiy tarkibiga asoslangan. Xom-ashyo, yoqilg'i, mehnat va boshqa xarajatlar xarajatlari shunchaki atamalik deb hisoblanmaydi, ammo ekstraktiv va yashash uchun mehnat xarajatlari - iste'mol qilish va ish haqi va mehnatning o'zi kompensatsiya qilinishi hisoblanadi.
Ishlab chiqarish qiymati quyidagi elementlarga ajratiladi:
· Mavbiy xarajatlar (chiqindilarni qaytarishning minusidan minus);
Ishonch garovi;
· Ijtimoiy ajratmalar;
· Asosiy vositalarning amortlari;
Boshqa xarajatlar.
Ushbu elementlarga ko'ra, korxona "Ishlab chiqarish xarajatlari uchun hisob-kitoblar" ni o'z ichiga oladi, bu korxonaning barcha xarajatlarining rejalashtirilgan ishlab chiqarish hajmiga kiritiladi. Ushbu elementlarni batafsil ko'rib chiqing. "Moddiy xarajatlar" elementi narxni aks ettiradi:
Ishlab chiqarilgan mahsulotning bir qismi bo'lgan xom ashyo va materiallardan sotib olingan;
Normal texnologik jarayonni va mahsulotlarni iste'mol qilish uchun ehtiyot qismlar, shuningdek jihozlarni ta'mirlash uchun ehtiyot qismlar ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladigan sotib olingan materiallar;
Sotib olingan komponentlar va keyingi korxonada qayta ishlash uchun olingan yarim tayyor mahsulotlar;
Boshqa korxonalar tomonidan ish va ishlab chiqarish xizmatlari faoliyatning asosiy turi bilan bog'liq bo'lmagan korxona yoki ishlab chiqarish;
Texnologik maqsadlarda sarflangan barcha turdagi yoqilg'i va energiya bilan ta'minlangan.
Moddiy resurslarning qiymati ularning iste'mol narxlari (QQS), qo'shimcha to'lovlar, bojxona to'lovlari, transport badallari, boshqa korxonalar tomonidan amalga oshiriladigan tovarlar va boshqa korxonalar tomonidan amalga oshiriladi.
Mahsulotlarni ishlab chiqarishga sarflangan barcha xarajatlar yig'indisi kamayadi (boshlang'ich materialni qayta ishlash jarayonida, omadli iste'molchining to'liq yoki qisman iste'mol qilish sifati Manba materiallari, ammo korxona bilan mahsulot ishlab chiqarish yoki yon tomonda amalga oshiriladigan material sifatida qayta foydalanish mumkin.
"Mehnat xarajatlari" ning elementi quyidagilarni o'z ichiga oladi:
Korxonaning asosiy ishlab chiqarish xodimlari, shu jumladan ish va xodimlar, shuningdek, qonunda nazarda tutilgan normalar doirasidagi narxlar va indekslarni indekslash daromadlari bo'yicha to'lash xarajatlari;
Qisman pullik bolalar parvarishida qonun hujjatlarida belgilangan miqdorda kompensatsiya to'lanadi.
"Ijtimoiy imtiyozlar" ning elementi mehnat xarajatlari miqdoridan belgilangan qonun hujjatlariga majburiy ajratmalar olib boradi.
"Asosiy aktivlarning eskirishi" element belgilangan tartibda tasdiqlangan kitob qiymati asosida belgilangan kitob qiymati asosida belgilangan asosiy ishlab chiqarish ob'ektlarini to'liq tiklash hajmini aks ettiradi.
"Boshqa xarajatlar" element quyidagilarga tegishli
Nomoddiy aktivlarda kiyish;
Ijara;
Ixtirolar va ratsionalizatsiya takliflari uchun haq;
Majburiy sug'urta to'lovlari;
Bank kreditlari bo'yicha foizlar;
Ishlab chiqarish (ishlar, xizmatlar) narxiga kiritilgan soliqlar;
Haddan tashqari mablag 'sarflaydigan mablag'lar;
Reklama agentliklari va auditorlik tashkilotlari, aloqa, hisoblash markazlari, xususiy xavfsizlik bo'yicha xarajatlar uchun to'lov - bu ikkinchi asosiy guruhni taqsimlashga imkon beradi: Mehnat buyumlari (xom ashyo) narxi , materiallar va hokazolar va mehnat (amortizatsiya) va yashash xarajatlari (mehnat xarajatlari). Boshqa xarajatlardan, uchdan ikki qismi odatda moddiy xarajatlar va dam olish narxiga bog'liq.
Shunday qilib, xarajatlarning asosiy tahlili, ularning paydo bo'lishidan qat'i nazar, mahsulot ishlab chiqarishning o'ziga xos xarajatlarini ko'rsatadi va ishlab chiqarish hajmini shakllantirish jarayonini shakllantirish jarayonini aks ettirmaydi. Ushbu maqsadlar hisoblash uchun xarajatlarni hisoblash uchun javobgardir, bu ularning paydo bo'lishi va yo'nalishi xarajatlarini hisobga oladigan va shuning uchun ba'zi mahsulotlarning ayrim turlari uchun xarajatlarning xarajatlarini aniqlash uchun javobgardir.
Sanoat hisoblash uchun xarajatlarning quyidagi standart tasnifini qabul qildi:
1. Xom ashyo va asosiy materiallar
2. Yordamchi materiallar (sotib olingan mahsulotlar, yarim tayyor mahsulotlar va sanoat xizmatlari)
3. Chiqindilarni qaytaring (narxdan ushlab qolindim)
4. Texnologik maqsadlar uchun yoqilg'i va energiya
Jami: materiallar
5. Ishchilarning ish haqi
6. Ijtimoiy ajratmalar
7. Uskunalarni saqlash va ulardan foydalanish xarajatlari
8. Ta'mirlash zaxirasi
9. Asosiy vositalarning eskirishi
10. Ichki ishlab chiqarish xarajatlari
11. Umumiy xarajatlar
Jami: ishlab chiqarish qiymati
12. Tijorat xarajatlari
Jami: To'liq xarajat xarajatlari
Ro'yxatdan olingan maqolalar ishlab chiqarishning tabiati va tuzilishini hisobga olish mumkin. Ushbu narsalarga ko'ra, ishlab chiqarish xarajatlari narxi hisoblab chiqiladi va hisoblab chiqiladi. Ularning ulushi umumiy tarkibida xarajatlarning nisbati, sanoat tarmoqlari (ko'mir, qazib olish, qaydlar), energiya va oziq-ovqat sanoati), energiya intensiv (rangli metallurgiya) Amortizatsiya (neft qazib oluvchi va gaz sanoati) katta ahamiyatga ega bo'lgan katta miqdordagi sanoat kabi soha. Bunday tasnif muhimdir, asosan xarajatlarni kamaytirish yo'llarini aniqlashdir. Texnologik jarayon bilan aloqa xususiyatiga ko'ra (ishlab chiqarish hajmi bilan), asosiy va qo'shimcha xarajatlar ajralib turadi.
Asosiy xarajatlar ishlab chiqarishning texnologik jarayoni: xom ashyo va asosiy materiallar, yordamchi materiallar va boshqa xarajatlar, umumiy va umumiy iqtisodiy. Asosiy xarajatlar odatda shartli o'zgaruvchilar: ularning umumiy qiymati mahsulot hajmining o'zgarishi bilan mutanosib ravishda o'zgaradi.
Qo'shimcha xarajatlarni tashkil etish, ishlab chiqarish va texnik xizmat ko'rsatish jarayoni bilan bog'liq. Ishlab chiqarish hajmi bilan, bu xarajatlar zaiflarga tegishli, u unga mutanosib ravishda o'zgartirilmaydi, shuning uchun ular shartli ravishda chaqiriladi. Buning mutlaq qiymati umuman seminar yoki umuman korxona tomonidan cheklangan va ishlab chiqarish dasturini amalga oshirishga bevosita bog'liq bo'lgan mutlaq qiymatni o'z ichiga oladi. Ishlab chiqarish dasturini amalga oshirishga bevosita bog'liqdir (isitish va yoritish xarajatlari, boshqaruv xodimlarining ish haqi).
Xarajatlar turlari o'ziga xos mahsulot turlari bilan bevosita bog'liq emas, ularning aksariyati birinchi navbatda aniqlanishi kerak va keyinchalik turli xil mahsulotlar orasida taqsimlanadi. Shu sababli, ishlab chiqarish, to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita xarajatlarning narxiga muvofiq ajralib turadi, bu hisoblash uchun xarajatlarni guruhlashtirishga imkon beradigan ta'kidlaydi.
To'g'ridan-to'g'ri xarajatlar to'g'ridan-to'g'ri ishlab chiqarish hajmiga bevosita bog'liq bo'lib, ular to'g'ridan-to'g'ri ishlab chiqarishga bog'liqdir va uning narxi bo'yicha to'g'ridan-to'g'ri va bevosita bog'liq bo'lishi mumkin: xom ashyo va asosiy materiallar, nikohdan yoki boshqalar.
Bilvosita xarajatlarni bevosita mahsulot turlari narxiga to'g'ridan-to'g'ri taqsimlanmaydi va an'anaviy hisob-kitoblar yordamida, masalan, mehnat ishchilarining haqiga mutanosib ravishda tarqatiladi:
umumiy ishlab chiqarish, umumiy, keng xarajatlar va bilvosita xarajatlarni birlashtiradigan boshqa maqolalar murakkab deb ataladi. To'g'ridan-to'g'ri xarajatlarning yig'indisi - bu mahsulotning ishlab chiqarish qiymati. Barcha to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita xarajatlarning yig'indisi amalga oshirilgan mahsulotlar narxini beradi.
To'g'ridan-to'g'ri va bilvosita xarajatlarni taqsimlash sohaga, ishlab chiqarishni tashkil etish, ishlab chiqarishni tashkil etish, ishlab chiqarishni tashkil etish, masalan, mahsulot ishlab chiqariladigan mahsulot ishlab chiqarilishi, faqat bitta turdagi ko'mir sanoatida barcha xarajatlar to'g'ri.
Vaziyatning chastotasida xarajatlar hozirgi va bir martalik deb bo'linadi. Ushbu xarajatlar tez-tez chastotaga ega (xom ashyo va materiallar iste'mol qilinishi). Bir martalik (bitta) yangi mahsulotlar chiqarilishini tayyorlash va o'zlashtirish narxidir.