1. Iqtisodiyotning siklli rivojlanishi. Iqtisodiy sikl fazalari

8-variant

1. Iqtisodiyotning siklli rivojlanishi. Iqtisodiy sikl fazalari.

2. Xalqaro iqtisodiy integratsiyaning mazmuni.
3. Budjet taqchilligi va davlat qarzlari, ularning iqtisodiyotga ta‘siri.

1.Iqtisodiyotning siklli rivojlanishi. Iqtisodiy sikl fazalari - umumiy iqtisodiy faollikning muayyan yillar davomida davriy yuksalib va pasayib, tebranib turishi; bir necha yillar da-vomida iqtisodiyotda yuksalish va8 pasayishning davriy takrorlanib turishi, yuksalish, tanglik, depressiya, jonlanish fazalaridan iborat. Vaqtga nisbatan har 20—25-yilda takrorlanib turadigan uzoq va har 5—10-yilda takrorlanadigan qisqa I.s. bor. Alohida I.s. bir-biridan davomiyligi va jadalligi boʻyicha keskin farqlanadi. Shu bilan birga ularning hammasi bir xil fazalarga ega boʻladi. Siklning eng yuqori nuqtasida iqtisodiyotda toʻliq bandlik kuzatiladi va i.ch. toʻliq yoki deyarli toʻliq quvvat bilan ishlaydi. Siklning bu fazasida narx darajasi oʻsish tamoyiliga ega boʻladi, iqtisodiy faollikning oʻsishi toʻxtaydi. Tanglik fazasida i.ch. va bandlik qisqaradi, ammo narxlar pasayish tamoyiliga berilmaydi. Tanglikning quyi nuqtasida i.ch. va bandlik oʻzining eng past darajasi bilan harakterlanadi. Jonlanish fazasida i.ch. darajasi koʻtariladi, bandlik esa toʻliq bandlik dara-jasigacha oʻsadi.Sobiq sovet ittifoqi davrida iqtisodiy sikl doimo yuksalish darajasida bo'lgan.Ittifoqning parchalanishiga esa AQSH ning g'alamisligi sababchi bo'lgan.SSSR ning oxirgi prezidenti Mixail Sergeyevich Garbachyov AQSH ning laycha iti bo'lganva aynan u sobiq ittifoqni parchalagani uchun AQSH hukumatidan 15MLRD dollorlik mukofot olgan
Iqtisodiyot nazariyasida I.s.ning asosiy sababi yalpi talab bilan yalpi taklif oʻrtasidagi muvozanatning buzilishi va uning yana kaytadan tiklanishi tarzida izohlanadi. I.s. milliy iqtisodiyotning oʻzini oʻzi tartibga solishi usullaridan biridir.
Iqtisodiy sikl fazalari -Inqiroz kuchayadi tartibsizlik moliya sektori iqtisodiyot : korxonalarda to'lovlar va to'lovlar uchun pul mablag'larining keskin tanqisligi kuzatilmoqda kredit majburiyatlari banklar oldida, ularning oshiradi kreditorlik qarzi. Natijada, bank kreditlari bo'yicha foizlar oshadi. Iqtisodiy tsiklda inqiroz bosqichi alohida o'rin tutadi. Inqirozli vaziyat har doim gullab-yashnagan iqtisodiy rivojlanish davrining tugashini va barcha iqtisodiy qarama-qarshiliklarning keskinlashuvi va butun xalq xo'jaligi yoki uning alohida sohalari va tarmoqlarining beqarorlashuvi bilan tavsiflangan ma'lum bir yangi davrning boshlanishini ko'rsatadi. Shunday deb hisoblanadi inqirozlar iqtisodiy rivojlanishning bir tsiklini boshqasidan ajratib turadi.
Quyidagilar mavjud inqiroz turlari . Strukturaviy inqiroz qoida tariqasida bir qancha iqtisodiy sikllarni qamrab oladi va ishlab chiqarish tuzilmasini yangi texnik va texnologik asosda qayta qurish zaruratidan kelib chiqadi. Tsiklik inqiroz milliy ishlab chiqarishning qayta-qayta qisqarishi bo‘lib, milliy iqtisodiyotning barcha tarmoqlari va sohalariga ta’sir qiladi. Qisman inqiroz iqtisodiyotning alohida sohasi yoki sektoriga ta'sir qiladi va iqtisodiy tsiklning tarkibiy qismlaridan biri fonida (retsessiya bosqichida yoki tiklanish bosqichida) yuzaga kelishi mumkin.
Sanoat inqirozi milliy iqtisodiyotning muayyan sohasiga tegishli. O'rta inqiroz mahalliy xususiyatga ega bo'lib, iqtisodiy noto'g'ri hisob-kitoblar yoki tashqi sharoitlarning ta'siri tufayli milliy ishlab chiqarishning barqaror o'sishi birdaniga vaqtincha sekinlashganda va rivojlanish sur'ati sezilarli darajada sekinlashganda yuzaga keladi. jahon inqirozi ko'pchilikning rivojlanishiga ta'sir qiluvchi iqtisodiy inqiroz sifatida namoyon bo'ladi eng yirik davlatlar jahon iqtisodiyotining inqirozi sifatida harakat qilmoqda.
Inqiroz kuzatilmoqda depressiya , bu ma'lum vaqtdan so'ng tovar zaxiralari arzonlashtirilgan narxlarda so'riladi, ularning keyingi pasayishi to'xtatiladi. Bu holat ko'plab bankrotliklarning to'xtatilishiga olib keladi, ishlab chiqarish darajasi endi pasaymaydi. Bir muddat iqtisodiyot turg'unlik holatida. Undan chiqish uchun korxonalar narxlarni pasaytirishga harakat qilmoqdalar, buning uchun ular ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish yo'llarini qidirmoqdalar. Asosiy kapitalni yangilash alohida ahamiyatga ega. Natijada yuqori unumli va tejamkor ishlab chiqarish uskunalariga talab ortib bormoqda, bu esa ana shunday ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqaruvchi tarmoqlarni, keyin esa butun xalq xo‘jaligini jonlantirishni rag‘batlantiradi.