1. iqtisodiyotga kirish

10.4 YAlpi milliy mahsulotni hisoblash usullari va milliy iqtisodiyotning boshqa makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari
Yalpiy milliy mahsulot ko‘rsatkichlari quyidagi uch usulda hisoblanishi mumkin:

1) xarajatlar;

2) daromadlar;

3) qo‘shilgan qiymat bo‘yicha.

Xarajatlar usulida pirovard mahsulotni iste’mol qilish uchun sarflar jamlanadi:

YaMM = C + I + G + Xn

Bu erda: C – aholining iste’mol sarflari;

I – yalpi xususiy investitsiyalar;

G - tovar va xizmatlarning davlat xaridi;

Xn - sof eksport.

Aholining iste’mol sarflarga (S) uy xo‘jaligining uzoq muddat foydalanadigan tovarlar (xolodilnik, televizor, avtomobil va h.k) va joriy iste’molga (oziq – ovqat, kiyim bozori, turli xizmatlar va x. k.) qilgan sarflari kiritiladi. Uy joy qurilishiga qilingan sarflar investitsiya deb hisoblangani uchun iste’mol sarflariga qo‘shilmaydi.

Yalpi xususiy invistsiyalar (I) – bu ishlab chiqarishga nodavlat kapital qo‘yilmalaridir. Asosiy (ishlab chiqarish va noishlab chiqarish) fondlarga va zaxiralarga kapital qo‘yilmalardan iborat. Yalpi investitsiyalar xususiy investitsiyalar va amortizatsiya miqdorlarining yig‘indisidan iborat. Sof xususiy investitsiyalar joriy yilda ishlab chiqarishga qilingan qo‘shimcha kapital qo‘yilmalarni aks ettiradi va yalpi xususiy investitsiyalar va amortizatsiya miqdorlarining ayirmasiga teng. Qimmatli qog‘ozlar bilan bitimlar mavjud aktivlarni ayirboshlash bo‘lib, joriy ishlab chiqarish hajmini oshirmagani uchun yalpi xususiy investitsiyalarga qo‘shilmaydi.