1. Fuqarolik jamiyatini qurish, strategik maqsad

25. Fuqaroligi bo’lmagan shaxslar va chet el fuqarolarining huquqiy holati

Fuqaroligi boʻlmagan shaxslar, apatridlar — muayyan mamlakatning fuqarosi hisoblanmaydigan va biron chet davlat fuqaroligiga mansubligini isbotlaydigan dalillari boʻlmagan shaxslar. Shaxs oʻz fuqaroligini yoʻqotgan va yangidan fuqarolik huquqini olmagan vaqtda fuqarosizlik kelib chiqadi. Fuqaroligi boʻlmagan shaxslarsh. soni koʻpayganligi tufayli fuqarosizlikni kamaytirish va Fuqaroligi boʻlmagan shaxslarshahrini himoya qilishga qaratilgan bir qancha xalqaro konvensiyalar qabul qilingan (mas, Fuqarosizlikni kamaytirish toʻgʻrisidagi 1961 yilgi konvensiya, Erga tekkan ayolning fuqaroligi toʻgʻrisidagi 1957 yilgi konvensiya).

Oʻzbekistonda Fuqaroligi boʻlmagan shaxslarshahrining huquqiy holati "Oʻzbekiston Respublikasining fuqaroligi toʻgʻrisida"gi qonun (1992 yil 2 iyul)da oʻz ifodasini topgan. Oʻzbekiston Respublikasida yashab turgan, lekin Oʻzbekiston Respublikasining fuqaroligi toʻxtatilgan, boshqa davlat fuqarosi boʻlmagan shaxslarga ichki ishlar idorasi tomonidan Fuqaroligi boʻlmagan shaxslarshahriga moʻljallangan istiqomat guvohnomasi beriladi. Fuqaroligi boʻlmagan shaxslarsh. fuqarolar kabi shaxsiy, ijtimoiyiqtisodiy huquqlardan teng foydalanadilar, biroq siyosiy huquqlardan foydalana olmaydilar: oliy va mahalliy vakillik organlariga saylana olmaydilar; davlat hokimiyatining boshqaruv organlarida ishlashlari, shuningdek, harbiy xizmatni oʻtashlari mumkin emas.

Қайд этилганидек, Қонун чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳуқуқий мақомини аниқлаш, республикадаги меҳнат фаолиятини тўғри йўлга қўйиш, мамлакатдан чиқиш ва унга киришни ташкил этиш тизими ва механизмларини тартибга солиш, шунингдек, меҳнат органларининг фаолиятини ривожлантириш заруриятидан келиб чиқиб ишлаб чиқилган.Қонуннинг асосий мақсади Ўзбекистон Республикасида чет эл фуқароларининг ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳуқуқий ҳолати соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат.Ҳужжатда Ўзбекистон Республикасида чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг асосий ҳуқуқлари, эркинликлари ва мажбуриятлари, уларга сиёсий бошпана бериш, уларнинг Ўзбекистон Республикасида кириш ва чиқишлари, давлатимиз ҳудуди орқали транзит ўтишлари ва қоидаларини бузган ҳолда жавобгарлиги, республикамизда бўлиш тартиби ва муддатини қисқартириш, шунингдек ҳаракатланиши ва вақтинча яшаш жойи (доимий яшаш жойи)нинг танлаши, меҳнат фаолияти ва бошқа ҳуқуқлари батафсил белгиланган.Қонуннинг қабул қилиниши республикада чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳуқуқий мақомини тартибга солишнинг яхлит тизимини ўрнатишга, 1990-2000 йилларда қабул қилинган турли (қонуности) ҳужжатлари билан шакллантирилган ҳуқуқий асосларни унификациялаш ва чет эл фуқаролари ёки фуқаролиги бўлмаган шахслар билан муносабатларнинг давр талабига мослаштиришга хизмат қилади.Бундан ташқари, Қонун билан меҳнат муносабатлари соҳасида давлат органлари ва бошқа ташкилотлар билан ўзаро ҳамкорлик қилишнинг шаффоф ва очиқ тартибини яратилади, чет эл фуқароларининг давлат хизматларидан кенг фойдаланиш имконияти берилади.