1. “Fizika” faniga kirish. Fizika fanining prеdmеti va uslublari. Kinеmatika asoslari


Tezlanishni quyidagicha ta’riflash ham mumkin



Download 0,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/16
Sana31.12.2021
Hajmi0,59 Mb.
#224336
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
1 - maruza taqdimoti. pdf 2f03bb124a7269c78009a3124965132b

Tezlanishni quyidagicha ta’riflash ham mumkin: 

Vaqt  birligida  jism  tezligining  o‘zgarishiga  son  jihatdan  teng  keladigan 

kattalik tezlanish deb ataladi. 

Xalqaro  birliklar  sistemasidagi  tezlanish  birligi  –  m/s



2

  shunday  birlikki, 

bunda jismning harakat tezligi har 1 s da 1 m/s ga o‘zgaradi. 

5.  Egri  chiziqli  tekis  harakat.  Egri  chiziqli  harakatning  xususiy  holi 

sifatida aylana bo‘ylab tekis harakatni olish mumkin. Bunday harakatda har doim 




 

tezlik  yo‘nalishi  uzluksiz  o‘zgarib,  trayektoriyaga  urinma  bo‘ylab  yo‘nalgan 



bo‘ladi. Harakatning asosiy parametrlari: 

  – chiziqli tezlik; ω – burchak tezlik; 

–  aylanishlar  davri;  v  –  aylanishlar  chastotasi;  S

yoy


  –  yoy  uzunligi;  s  –  bosib 

o‘tilgan yo‘l. 

Jism  qatnashayotgan  harakatlar  mustaqil  bo‘lib,  ularning  harakat  tezligi 

(tezlanishi)  bir-biriga  bog‘liq  emas.  Bunga  harakatlarning  mustaqillik  prinsipi 

deyiladi. 

JISMLARNING  ERKIN  TUSHISHI. 

Jismning  havosiz 

joyda faqat Yerning tortishi ta’siridagi Yer tomon harakati 



erkin tushish deb ataladi.

 

Erkin  tushayotgan  jismning  tezlanishi  o‘zgarmas 



bo‘lib, bu kattalik erkin tushish tezlanishi deb ataladi va 

harfi bilan belgilanadiToshkent sharoitida  g = 9,81 m/s

2

 

ga teng. 



1. Erkin tushayotgan jismning vaqtdagi tezligi: 

     


 

    ,      

 

    bo’lsa         



2. Erkin tushayotgan jismning o‘rtacha tezligi: 

 

    



   

 

 



  

 

,       



 

 

    bo’lsa      



    

 

  



 

 

3. Erkin tushayotgan jismning tushish balandligi: 



 

    


   

 

   



  

 

 



 ,       

 

 



    bo’lsa     

    


 

  

 



 

 

JISMLARNING VERTIKAL HARAKATI 



Biror jismni qo‘limizda ushlab turib, so‘ng uni qo‘yib yuborsak, jism tortish 

kuchi natijasida to‘g‘ri yer sirtiga tomon harakatlanadi.  Jismning bunday harakati 



pastga qarab vertikal harakat deyiladi. 

Jismning  yuqoriga  tik  (vertikal)  harakatida  masalani  soddalashtirish 

maqsadida havoning qarshilik kuchini va Arximed kuchini hisobga olmaymiz. 

Jismni  yuqoriga  vertikal  yo‘nalishda   

 

 

  boshlang‘ich 



tezlik  bilan  uloqtirib,  uning  harakatini  kuzataylik.  Agar 

jism faqat shu 

 

 

 tezlik bilan yuqoriga harakatlanganda u 



t  vaqt  ichida  h

1

  =   



 

 

·  t    balandlikka  ko‘tarilgan  bo‘lar 



edi.  Ammo  yerning  tortish  kuchi  ta’sirida  shu  t  vaqt 

ichida  jismning  ko‘tarilish  balandligi  h

2

  =  gt



2

/2  ga 


kamayadi. U holda jismning ko‘tarilishi mumkin bo‘lgan 

balandlik  h  =  h

1

  –  h



2

  ga  teng  bo‘ladi,  ya’ni  jismning 

harakat tenglamasi:   

     


 

   


  

 

 



    orqali ifodalanadi. 

Yuqoriga vertikal otilgan jism harakati tekis sekinlanuvchan harakatdan iborat. 




 

Jismning  t  vaqtdan  keyingi  tezligi:   



     

 

        ifoda  yordamida 



aniqlanadi.   

Jismning ko‘tarilishi uchun ketgan vaqti:      

 

 

 



 

 

 



 

Jismning maksimal ko‘tarilish balandligi ifodasi quyidagicha bo‘ladi: 

   

 

 



 

 

 



 

  

 



 

 

 



 

 

 



  

 

AYLANA BO‘YLAB NOTEKIS HARAKAT. BURCHAK TEZLANISH. 



TANGENSIAL TEZLANISH 

Agar moddiy nuqta aylana bo‘ylab ixtiyoriy teng vaqtlar orasida teng 

uzunlikdagi yoylarni bosib o‘tsa, bunday harakat tekis 


Download 0,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish