OQSILLARNI CHO'KTIRISH REAKSIYALARI - Eritma tarkibidagi oqsillarni cho'ktirish yo'li bilan ajratib olinadi. Oqsillarni cho'ktirish reaksiyalari turlicha bo'lishiga qaramasdan ular ikki guruhga bo'linadi.
- Birinchi guruh reaksiyalari
- q a y t a r r e a k s i ya l a r deyiladi. Buday deyilishiga sabab, ba'zi bir reaktivlar ta'sirida cho'kmaga tushgan oqsillar, ma'lum vaqtdan keyin qayta eritmaga o'tadi.
- Ikkinchi guruh reaksiyalari
- q a y t m a s r e a k s i ya l a r deyiladi. Bunda oqsillar o'zlarining ko'pgina eruvchanlik, fermentativ xususiyatlarini yo'qotadi. Shu bilan birga oqsillarning shakli yorug'likni yutishi, elektroforetik harakatchanligi, optik aktivligi kabi fizik-ximiyaviy xususiyatlari ham o'zgaradi, ya'ni oqsil denaturasiyaga uchraydi. Bu guruh reaksiyalar qatoriga oqsillarni og'ir metall tuzlari, alkaloid moddalar, kislotalar va, shuningdek, yuqori harorat ta'sirida cho'ktirish reaksiyalari kiradi.
Hozirgi vaqtda 850 ortiq turli xildagi fermentlar aniqlangan. Ularning klasifikatsiyasi asosan ularning ta’siriga qarab belgilanadi.
Butun jaxon bioximiklar uyushmasi tavsiyasiga ko’ra quyidagi 6-ta sinfga bo’linadi:
Degidrogenezaning ta’siri
pH
1. Oksidoreduktozalar (oksidlovchi kaytariluvchi fermentlar). Bu sinfga vodorod atomlari va elektronlarni tashuvchi (degidrogenaza, oksidoza, peroksidaza, katalaza) fermentlar kiradi. Bu sinfga mansub bo’lgan fermentlar nafas olish va bijg’ish jarayonlarida oksidlovchi kaytariluvchi reaktsiyalarni boshqaradi.
Fermentlar
R -
ular birta birikmadan boshqa bir birikmaga to’liq bir atom gruppalarini tashiydi masalan: fosfor kislotasi qoldiqlari, monosaxaridlar va aminokislotalar qoldiqlari, amin yoki metil guruhlarini tashiydi. Bu sinfga atom va atomlar guruppasining molekulalar ichida va molekulalararo ko’chishini katalizlovchi fermentlar kiradi:
Transferazalar fermentlarning eng katta sinfi bo’lib, 500 dan ortiq individual fermentlarni o’z ichiga oladi. Bu fermentlar eng muhim metabolitik protsesslar – turli shakarlar, nukleotidlar, makromolekulalarni fosforlash reaktsiyalarini katalizlashi tufayli ularni aktivlaydi, monosaxaridlar qoldig’ining tashilish reaktsiyalari orkali di- oligo- va polisaxaridlar sintezini amalga oshiradi va xakozo.
+ R1
R + R1 -
Transferazalar
bu sinfga turli xil reaktsiyalarni tezlashtiradigan bir qator fermentlar kiradi. Bu fermentlarning ba’zilari suvni parchalashda, ba’zilari esa SO2 va amiakni parchalashda katalizator sifatida ishtirok etadi. Masalan: al’dolaza fermenti fruktozofosfatni 2 molekula fosfotriozga parchalanishini tezlashtiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |