1. Fanning maqsadi va vazifasi. Dunyo siyosiy kartasining shakllanishi

2.Jahon siyosiy kartasining shakllanishi.

Ma’lumki, dunyo siyosiy kartasi hozirgi holatga kelgunga qadar ko’p marotaba o’zgarishga uchragan. Dastlab, “Afrika” qiьtasining, ayniqsa XY asrda yangi dunyo “Amerika qiьtasi”ning ochilishi tufayli usha davrdagi Yevropaning yetakchi davlatlari dastlab Afrika , keyinchalik yangi dunyo“Amerika qitasi” , so’ngida “Avstraliya va okeaniya”ning yerlarini qayta-qayta bo’lib olib o’z mustamlakachilik siyosatini olib borib dunyo kartasidagi oq dog’larning o’rnida o’zlariga tegishli ranglarning hosil bo’lishiga olib keldi.

Siyosiy geografiya mamlakatlardagi siyosiy tizimini va ularning chegaralarini o’zgarishiga oid savollarni o’rganadi. siyosiy geografiyada katta o’zgarish mustamlakachilik dvrida bo’lgan. Erik Volf Yevropa va xalaqlar tarixiga oid kitobida yevropaliklarning dunyo bo’ylab o’z chegaralarini kengaytirganligi va u yerdagi tabiiy resurslarga egalik qilishi haqida ma’lumotlarni yoritgan. Britaniya parlamenti Britaniya imperiyasiga kirgan yerlarda keng t arqalgan. Hozirda parlament tizimi sobiq Britaniya mustamlakalarida va Britaniya hamdo’stligiga a’zo hududlarda o’z kuchisha ega. Bundan tashqari mustamlakachilik ingliz tilini keng tarqalishiga, jumladan AQSH va Hindistonda tarqalishiga olib keldi.

Political geography examines geography’s influence on political systems and globalization, which are related to issues concerning the development of borders and the distribution of government types. One of the most significant events in political geography was colonialism, which is connected to the development of capitalism. Eric Wolf, in his book Europe and the People without History, details the expansion of European powers throughout the world to control both human and natural resources as well as expand a country’s world power and promote Christianity. The British parliamentary system of government was exported to various areas of the British Empire. Now the parliamentary system is used throughout the world in former British colonies and throughout the British Commonwealth. Additionally, colonialism helped spread the English language throughout the world, for example, to India and the United States.¹

XX-asrning boshlarida dunyo siyosiy kartasini o’zgarishiga kuchli turtki bo’lgan omil I-jahon urushidir. Ikki harbiy siyosiy bloklar-“Antanta” va “Uchlar ittifoqi”ni bir-birlari bilan urushi I-jahon urushini keltirib chiqardi.

“Antanta” harbiy tashkiloti 1895-1907 yillari tashkil topgan bo’lib, unga Frantsiya, Angliya, Rossiya va Serbiya kabi mamlakatlar kirgan.

“Uchlar ittifoqi” harbiy bloki Germaniya, Avstriya-Vengriya, Italiya mamlakatlaridan tarkib topgan bo’lib, bu harbiy blok 1882-yili tashkil topgan.

I - jahon urushi 1914 yili boshlanib 1918 yili tugagan. I-jahon urushi yillari Belorussiyaning G’arbiy qismi, Ukrainaning G’arbiy qismi hamda Moldaviya (Bessarabiya) Germaniya va Ruminiya davlatlari tomonidan bosib olindi va o’sha davlatlarning mustamlakasiga aylandi.

1917 yil Rossiyada Oktyabr revolyutsiyasi ro’y berdi va revolyutsiya g’alaba qozondi. Oktyabr revolyutsiyasidan so’ng Rossiyada fuqarolar urushi alanga oldi.

Bu davrda birgina O’zbekiston hududi 3 davlatga bo’lingan bo’lib, ular:

1.Buxoro amirligi

2. Xiva xonligi

3. Qo’qon xonligi

Mazkur amirlik va xonliklar 1917 yilgacha ularning qoldiqlari esa 1920 yilgacha hukmronlik qilgan.

1922-yil 30 dekabr kuni dunyo siyosiy kartasida yangi davlat paydo bo’ldi. SHu kuni RKP(b) ning Butun Ittifoq I-s’ezdida RSFSR, Ukraina, Belorussiya va ZSFSR birlashib SSSR ni tashkil qildi.

1936 yilgacha O’rta Osiyo Respublikalari birin-ketin sobiq SSSR tarkibiga qo’shilib bordi.