1. Eng muhim texnikа xаvfsizligi vа kimyo lаborаtoriyalаridа ishlаsh qoidаlаri

Organik moddaga natriy qo`shib qizdirish bilan azot, oltingugurt va galogenlarni aniqlash
Organik moddalarni juda kam miqdorda natriy qo`shib qizdirsak ham bu jarayon ancha xavfli bo`lib, texnika xavfsizligiga qat`iy rioya qilishni talab qiladi va aks holda ko`ngilsiz hodisalarga olib keladi. Har bir elementni aniqlaganda qayta-qayta natriy bilan qizdirmaslik uchun, bir yulasiga azot, oltingugurt va galogen tutuvchi organik moddani tanlab olishni, buning imkoni bo`lmasa, kerakli organik moddalarni aralashtirish yuli bilan bunday moddani sun`iy tayyorlashni taklif etamiz. Ko`pgina tabiiy birikmalarning, masalan jun, shoyi, soch, shox va boshqalarning tarkibiga azot va oltingugurt kiradi. Azotni va oltingugurtni al`buminda, go’sht yoki baliq unida, yoki boshqa birikmalarda aniqlashdan oldin tekshirilayotgan moddalarga galogen organik birikmadan qo`shilsa, bir tajribada bir yulasi­ga azot, oltingugurt va galogenlarni aniqlash mumkin bo`ladi.


Kerakli asboblar: 1. Shtativ probirkalari bilan. 2. Shtativ, qisqich.

Reaktivlar: 1. Sulfanil kislota, xloroform. 2. Albumin (yoki baliq uni). 3. Natriy. 4. Qo`rg`oshin atsetat, 2-5% li. 5. Nat­riy nitroprussid, 1% li. 6. Temir (II-sul`fat, 5% li. 5. Temir (III)-xlorid, 1 % li. 8. Xlorid kislota, 10% li. 9. Nitrat kislota (kontsentrlangan). 10. Kumush nitrat, 1% li. II. Etil spirti.

Ish yo`li: Quruq probirkaga 0,1-0,2g sulfanil kislotasi (yoki oq streptotsid), ustiga 3-4 tomchi xloroform va oksid qavati tozalangan nuxatdek natriy metalidan solamiz. Sulfanil kislota o`rniga tabiiy birikma albumin (yoki baliq unidan) ishlatish mumkin. Probirkani shtativga qiya o`rnatib, avval hamma qismini bir tekisda asta qizdiramiz, keyin modda bor joyini qattiq probirka qizarguncha qizdiramiz. Qizdirishni ehtiyotkorlik bilan mo`rili shkaf ostida bajaring! Qizdirilayotganda mikroportlash bilan natriy bo`lakchalari alangalanib ketishi mumkin. Aralashmani sovutgach, unga etil spirtini tomchilatib qo`shib, reaktsiyaga kirishmay qolgan natriyni neytrallaymiz va 10ml atrofidagi distillangan suvda hosil bo`lgan natriy tsianid, natriy sul`fid va natriy galogenidlarni qizdirib eritamiz. Eritmani fil`trlaymiz. Fil`tratni uchga bo`lib F-1, F-2, F-3 deb nomerlaymiz. Fil`trat ishqoriy muhitga ega bo`ladi.