1. Dasturiy ta’minot va uning turlari

Импорт (Import) Hujjatga tasvirlar joylashtirish imkoniyatini beradi. Bunda ekranda Импорт (Import) muloqot oynasi ochiladi. Ochilgan oynada bir nechta tasvirlarni bir vaqtning o’zida (Shift va Ctrl tugmalaridan foydalangan holda) tanlab, Импорт (Import) tugmasi yordamida hujjatga joylashtirish mumkin. Agar tasvir katta o’lchamlarda bo’lsa, uning faqatgina belgilangan qismini ham hujjatga qo’yish mumkin. Buning uchun Импорт(Import) tugmasidan ochiladigan Обрезать и загрузить bo’limidan foydalanish mumkin.
Экспорт (Export) Hujjat yoki belgilangan ob‘yektlarni boshqa formatlarda
saqlash imkoniyatini beradi. Сохранить как (Save As) buyrug’idan saqlash formatlari to’plami bilan farqlanadi.Экспорт для Office (Export For Office) Microsoft Office dasturlarida qo’llash uchun qulay formatlarda hujjat va ob‘yektlarni saqlash.Отправить (Send To) Hujjatni elektron pochta orqali jo’natish, biror papkada saqlash yoki u uchun Ish stolida (Рабочий стол) yorliq yaratish imkoniyatini beruvchi buyruqlardan tashkil topgan. Bosmaga chiqarish buyruqlari Hujjatni bosmaga chiqarish uchun tayyorlash va uni bosmaga chiqarish buyruqlari:Печать (Print), Слияние при печати (Print Merge), Предварительныйпросмотр (Print Preview), Параметры печати (Print Setup) vaboshqalar.Опубликовать в PDF (Publish To PDF) Hujjatni PDF(Portable Document Format) formatda saqlash imkoniyatini beradi.Публикация страницы в ConceptShare (Publish Page To ConceptShare) Birinchi bo’lib CorelDRAW X4 dasturida paydo bo’lgan buyruq bo’lib, qo’shimcha ochiladigan ConceptShape oynasi yordamida Internet tarmog’i orqali hujjatlarni almashish imkoniyatini beradi.Публикация в Интернете (Publish To The Web) Hujjatni internetda joylashtirish uchun quyidagi formatlarda saqlash imkoniyatini beradi:

238CorelDraw grafik muharririda matn va konturlar bilan ishlash Tayanch iboralar: (Matnni formatlash, Matnni tahrirlash, konturlar bilan ishlash

Контур (Contour) Контур — qadamma-qadam o’tishni ifodolovchi effect turidir. Bu belgilangan ob‘yektdan ma‘lum bir masofada o’ziga o’xshash konsentrik ob‘yektlarning yaratilishidir. Эффекты►Контур buyrug’i yordamida ochiladigan qo’shimcha oynada Контур effekti parametrlarini sozlash mumkin Oynaning yuqori qismida konsentrik figuralarning qanday joyda yaratilishini tanlash imkoniyatini beruvchi quyidagi bo’limlardan iborat: К центру, Внутри vaСнаружи. Смещение (Offset) maydoniga qo’shni ob‘yektlar orasidagi masofa kiritilsa, Шаги (Steps) maydoniga — oraliqga joylashishi kerak bo’lgan figuralar soni kiritiladi.
CorelDRAW dasturida matn yaratish uchun Текст (Text) maxsusasbobi mavjud. Bu asbob ikki rejimda: satrli va abzasli matn sifatidaqo’llaniladi. Dasturda matnni tahrirlash juda qulay tashkil etilgan bo’lib, xatto Текст (Text) asbobi belgilanmagan bo’lib, belgilash asbobi belgilangan bo’lsa ham, ikki marta matn ob‘yekti ustida sichqoncha chap tugmasining bosilishi uni tahrirlash rejimiga o’tkazadi.Ayrim hollarda Текст (Text) menyusining Редактировать текстbuyrug’i bilan ochiladigan oynada ham matnni tahrirlash qulay Simvollarni kiritish va o’chirishdan tashqari CorelDRAW dasturi matnni formatlash uchun keng imkoniyatlar, ya‘ni matn ko’rinishini, harflar va satrlar joylashishini o’zgartirish kabi amallarni bajarish imkoniyatini beradi. Buning uchun menyuning Форматирование символов(Character Formatting) va Форматирование абзаца (Paragraph Formatting) buyruqlari bilan ochiluvchi qo’shimcha oynalaridan foydalanish mumkin.Форматирование символов(Character Formatting) qo’shimcha oynasida matnning asosiy parametrlari joylashgan: matn shrifti turi, uning stili, o’lchami vajoylashishi.

239. Macromedia Flash dasturi haqida umumiy tushinchalar Tayanch iboralar:( Macromedia Flash dasturining ishchi muhiti.Dasturning asosiy menyusi)

Flash dasturining uskunalar paneli tasvirlarni yaratish va tahrirlash kabi amallarni bajarishga yordam beradi. Uning tarkibiga quyidagi jadvalda keltirilgan uskunalar kiradi. Tahrirlash uskunalari paneli asosiy ekranni chan tomonida joylashadi.Unda asosan grafik obyektlar yaratish va tahrirlash uchun moljallangan uskunalar joylashtirilgan. Bu uskunalarning kochiligi foydalanuvchiga grafik muxarrirlari (masalan, Paint) bilan ishlash jarayonidan tanishdir. Foydalanuchvchiga qulaylik tugdirish uchun uskunalar paneli tort qismga bolingan.
Tools (Инструменты) – bu qismda aniq uskunalar joylashtirilgan. Bu uskunalarni tanlash va chizish uskunalari tashkil etadi.
View (Просмотр) – ish stolidagi tasvirni korishni boshqarish vositalari joylashtirilgan. View ikki uskunadan iborat: Hand Tool- bu uskuna tanlanganda maxsus rejim yoqiladi, bu rejimda sichqoncha yordamida ish maydonini turli yonalish boyicha siljitish mumkin; Zoom Tool – bu uskuna tanlanganda ish maydonidagi tasvirni tez masshtablash rejimi yoqiladi. Bu rejim yoqilganda Options maydonida ikki qoshimcha uskunasi naydo boladi, bu uskunalar masshtablash yonalishini (kattalashtirish yoki kichiklashtirish) ozgartirish imkonini beradi.
Colors (Цвета) – bu erdagi uskunalar chegara va maydon asosining rangini bir-biridan alohida ozgartirish imkonini beradi.
Options (Установки) – tanlangan uskuna uchun qoshimcha parametrlarni ornatish elementlari joylashtirilgan. Qoshimcha parametrlari bolmagan uskunalar uchun Options maydoni bosh qoladi.
240Macromedia Flash va uning interfeysi Tayanch iboralar:( Flash texnologiyasi, Dasturning interfeysi.
241.Macromedia Flash da uskunalar panel
Flash dasturining uskunalar paneli tasvirlarni yaratish va tahrirlash kabi amallarni bajarishga yordam beradi. Uning tarkibiga quyidagi jadvalda keltirilgan uskunalar kiradi. Tahrirlash uskunalari paneli asosiy ekranni chan tomonida joylashadi.
Unda asosan grafik obyektlar yaratish va tahrirlash uchun moljallangan uskunalar joylashtirilgan. Bu uskunalarning kochiligi foydalanuvchiga grafik muxarrirlari (masalan, Paint) bilan ishlash jarayonidan tanishdir. Foydalanuchvchiga qulaylik tugdirish uchun uskunalar paneli tort qismga bolingan.
Tools (Инструменты) – bu qismda aniq uskunalar joylashtirilgan. Bu uskunalarni tanlash va chizish uskunalari tashkil etadi.
View (Просмотр) – ish stolidagi tasvirni korishni boshqarish vositalari joylashtirilgan. View ikki uskunadan iborat: Hand Tool- bu uskuna tanlanganda maxsus rejim yoqiladi, bu rejimda sichqoncha yordamida ish maydonini turli yonalish boyicha siljitish mumkin; Zoom Tool – bu uskuna tanlanganda ish maydonidagi tasvirni tez masshtablash rejimi yoqiladi. Bu rejim yoqilganda Options maydonida ikki qoshimcha uskunasi naydo boladi, bu uskunalar masshtablash yonalishini (kattalashtirish yoki kichiklashtirish) ozgartirish imkonini beradi.
Colors (Цвета) – bu erdagi uskunalar chegara va maydon asosining rangini bir-biridan alohida ozgartirish imkonini beradi.
Options (Установки) – tanlangan uskuna uchun qoshimcha parametrlarni ornatish elementlari joylashtirilgan. Qoshimcha parametrlari bolmagan uskunalar uchun Options maydoni bosh qoladi.

242. Macromedia Flash da animatsiya yaratish texnologiyasi Tayanch iboralar:(Flash dasturi eng sodda animatsiyani yaratish yo’llari)

Macromedia Flash dasturida animatsiya ikki usulda yaratiladi: kadrli (покадровое создание) va avtomatik (автоматическое создание промежуточных кадров). Avtomatik animatsiya shakllar geometriyasini uzgarishi (shape tweening) yoki boshqaruv kadrlar ozgarishi (motion tweening) asosidagi animatsiya turlarga bolinadi. Boshqaruv kadrlar ozgarishi (motion tweening) asosidagi yaratilgan animatsiya. Shu turdagi animatsiyani yaratish uchun biz bitta boshqaruv kadrni yaratamiz va unga belgi qoshamiz. Masalan, boshqaruv kadrda biror bir shakl (aylana) chiziladi va u grafik tasvir belgi turiga «Вставит» menyusida «Преоброзоват в символ (Convert to Symbol)» buyrigi yordamida (F8 tugmasi) otkaziladi. Yoki « Вставит » menyusida «Новый символ (New symbol)» buyrigini (Ctrl+F8 tugmachalar majmuasi) tanlab yangi belgi yaratamiz va belgilar kutubxonasi yordamida uni boshqaruv kadrga qoshamiz. Obe’ktning chegarasini rangini tanlash uchun uskunasidan, asosni ranglash uchun uskunasidan, - chegara va asos rangini almashtirish, ozaro rang almashish uskunalaridan foydalanamiz
243. Camtasia Studio dasturi haqida umumiy tushinchalar Tayanch iboralar
Camtasia Studio mukammal video muharriri sifatida joylashtirilgan. Dasturni yuklab olayotganda, foydalanuvchi dasturning sinov muddati 1 oy bo'lgan bepul sinov versiyasini yuklab olish yoki uning litsenziyalangan versiyasini sotib olish orqali o'z maqsadlariga muvofiq rejimni tanlashi mumkin. Yordamchi dastur turli maqsadlarga ega: u havaskor videolarni tahrirlash, professional raqamli video yozuvlarni yaratish va video darsliklarni, taqdimotlarni va boshqa ko'p narsalarni tahrirlash uchun ishlatilishi mumkin. Dastur har qanday turdagi harakatlarni va tovushlarni yozib olish qobiliyati bilan ajralib turadi, keyinchalik har qanday formatdagi kontentni qisqartirish va birlashtirish, tovushlarni ustma-ust qo'yish, effektlar, matnli eslatmalar va izohlarni qo'shish va freymlarni takomillashtirish uchun mavjud vositalar yordamida mavjud videofayllarni tahrirlash qobiliyati bilan ajralib turadi.
244. Camtasia Studio dasturi interfeysi Tayanch iboralar :( Camtasia Studio ishchi paneli, multimediyali ilovalar yaratish)
Camtasia Studio dasturi ekranda bo’layotgan jarayonlarni saqlab qo’yish uchun ishlatiladi (1-rasm). Dastur tortta yordamchi qismlardan iborat: Camtasia MenuMaker, Camtasia Player, Camtasia Theater va Camtasia Recorder (2-rasm). Dasturning asosiy qismi, shubhasiz, Camtasia Recorder hisoblanadi. Barcha darslar aynan shu dastur yordamida yaratildi.
Camtasia Studio dasturi oynasining pastki qismida timeline deb nomlanuvchi ishchi stoli mavjud bolib, u orqali audio va audio-visual qo’llanma fayllar ustida turli xil amallarni bajarish mumkin. Bular jumlasiga fayllarni biririga bog‘lash, keraksiz qismlarni qirqib tashlash kabilar kiradi. Asosiy oynaning markazida dastur ishlashi mumkin bolgan fayllar royxatini korsatuvchi «Корзина клипов» Clip Bin) qismi joylashgan. Shu fayllarni ong tarafdagi audiovisual qo’llanma pleyerda korish mumkin. Bu kichkinagina Camtasia Player dasturi faqatgina bitta vazifani bajaradi — AVI fayllarini namoyish etadi

245. Camtasia Studio dasturi yordamida multimediali o‘quv resurslarini yaratish texnologiyasi

Camtasia Studio tarkibiy dasturlari:
 Camtasia Studio (bosh dastur hisoblanib, videotasvirlarni yaratish va
tahrirlash uchun ishlatiladi, keyin barcha dasturlar shu dastur orqali bog‘lanadi);
 Camtasia Recorder (videotasvir hosil qilish, bunda kompyuter monitori
yoki web-kamera orqali ovozli videolar tasvirga olinadi);
 Camtasia Theater (bu dastur orqali bir qancha videotasvirlarni tartiblab,
*.swf fayliga birlashtirishimiz va bu darslikdan web-sahifamizda ham
foydalanishimiz mumkin);
 Проигриватель Camtasia (videotasvirlarni ko‘rish uchun kichik
dastur);
 Создать веб-меню (videodarslikning menyu ilovasini tayyorlash
dasturi);Videodarsligimizni tayyorlash uchun dastavval Camtasia Studio dasturini
ishga tushirish bilan boshlaymiz. Hosil bo‘lgan oynadan tugmasini bosamiz.
Shundan so‘ng, Camtasia Recorder qism dasturi ishga tushib, tasvirga olinuvchi
soha va quyidagi oyna hosil bo‘ladi:
Kerakli sozlashlarni amalga oshirganimizdan so‘ng rec (qizil tugma)
bosiladi. Tasvirga olishni to‘xtatib turish uchun F9 tugmasi, yakunlash uchun F10
tugmasini bosish kerak. Tasvirga olish yakunlangandan so‘ng, hosil bo‘lgan
oynadan loyihamizni saqlab qo‘yamiz.
Endi saqlangan loyihamizni tahrirlab chiqamiz. Buning uchun Camtasia
Studio bosh dasturiga o‘tib, Файл menyusidan Импорт файлов мултимедиа…
bandi tanlanadi va saqlangan loyiha ochiladi. Loyihamizni vaqtlar shkalasiga
o‘tkazishda ekran o‘lchami ko‘rsatiladi. Ekran o‘lchamini tanlashda barcha uchun
mos bo‘lishligini e’tiborga olish lozim. Chunki, katta o‘lchamdagi tasvirning hajmi
ham kattalashadi va fayllarni uzatishda muammolar uchrab turadi; kichik
o‘lchamda esa tasvir sifati buzilishi mumkin.
Loyihamizni qayta ishlash jarayonida bir-biriga qo‘shish, xatoliklarni qirqib
olish, turli matnlar va ko‘rsatmalar qo‘shish, ovozlarni tahrirlash, effektlar qo‘llash
mumkin.
Loyihani tahrirlab tayyor holga keltirganimizdan so‘ng, Файл menyusidan
Создать видео как… bandini tanlaymiz. Hosil bo‘lgan oynadan video formati
ko‘rsatiladi (odatda MP4/FLV/SWF formatidan foydalaniladi), ko‘rsatish
rejimlari tanlanadi, faylga nom beriladi va saqlash joyi ko‘rsatilib saqlanadi.
Videotasvirlar tayyorlangandan so‘ng, ularni jamlab, tayyor holga keltirish
lozim. Bunda biz darslarning menyu ilovasidan foydalanishimiz mumkin. Buning
uchun Camtasia Studio bosh dasturidan Сервис menyusining Camtasia
MenuMaker bandini tanlaymiz.Bu qism dasturi orqali turli ko‘rinishdagi menyularni yaratishimiz mumkin.
Bunday holatda videodarslarimiz menyuga gipermurojaat orqali bog‘lanadi. Hosil
bo‘lgan menyu ilovasi *.exe formatida bo‘lganligi bois barcha kompyuterlarda
xatoliklarsiz ishlatish imkoniyati yaratiladi.
Barcha mavzular manashu tartibda tayyorlangandan so‘ng va yuqorida
keltirilgani kabi menyular orqali yaxlit holatga keltirilgach videodarslik tayyor
bo‘ladi. Videodarsliklar bo‘limlar yuzasidan yoki to‘liq darslik yoki fan bo‘yicha
tayyorlanishi mumkin. Shuningdek, biror dasturlarni (masalan, Word, Excel,
Power Point, Photoshop, CorelDraw, Pascal, Delphi, PHP, Macromedia
Dreamweaver, Flash va boshqalarga tayyorlangani kabi) o‘rgatish uchun
mo‘ljallab tayyorlanishi mumkin.
Bunday videodarsliklarda o‘quvchilar soni cheklanmaydi va o‘quvchining
mustaqil ta’lim olishiga, o‘rganishiga, uning bilimlari mustahkamlanishiga zamin
yaratiladi. Mukammal tayyorlangan videodarsliklar o‘z o‘quvchilarini yo‘qotmaydi
va aksincha, dunyoning turli mamlakatlarida tez sur’atlar bilan tarqaladi. Bu esa
o‘qituvchining o‘z fani yuzasidan yoki bilim berishi jihatdan shogirdlarining
ko‘payishiga, ayniqsa masofaviy ta’lim olish orqali o‘quvchilarining ko‘payishiga
sabab bo‘ladi.
Bunday videodarsliklarning sifatli bo‘lishi o‘qituvchining bilimiga,
tajribasiga va axborot texnologiyalaridan foydalana olish ko‘nikmasiga bog‘liq
bo‘ladi.
Yuqorida ko‘rib chiqilgan videodarsliklar tayyorlash usulidan barcha fan
o‘qituvchilari foydalana olishlari mumkin. Buning uchun chuqur bilim talab
etilmaydi. Elektron darsliklar yaratishning eng qulay usuli biz ko‘rib o‘tgan
videodarsliklar hisoblanib, jamiyatni axborotlashtirishda muhim ahamiyat kasb
etadi. Shunday ekan darslarimizni bunday videodarsliklar bilan boyitib borsak,
o‘quvchilarning bilim olishiga yanada kengroq sharoit yaratgan bo‘lamiz.

246. Uch o‘lchovli grafika va uning dasturiy ta’minoti

Uch o'lchovli grafika fan va sanoatda, masalan, dizaynni avtomatlashtirish tizimlarida (SAPR; qattiq elementlarni yaratish uchun: binolar, mashina qismlari, mexanizmlar), arxitekturada ekran yoki bosma mahsulot varag'i tekisligida tasvirlarni yaratish uchun faol foydalaniladi. zamonaviy tibbiy tasvirlash tizimlarida vizualizatsiya (bu "Virtual arxeologiya" deb ataladigan narsani ham o'z ichiga oladi.
Uch o’lchovli grafikaning dasturiy ta`minoti tekis ekranda (x,y,z) (3D) koordinatalari sistemasida tasvirlarni hosil qilish imkoniyatini beradi. Virtual fazoda xajmli ob’ektlarni yaratish usullarini o’rganuvchi soha uch o’lchovli (3D) grafika deb nomlanadi. Odatda unda tasvir yaratishning vektorli va rastrli usullaridan foydalaniladi.
3D turidagi grafika amaliy dasturlar paketining eng oxirgi versiyalarida amalga oshirilgan. (masala, SC5.6; FW-4; FaxGraph, Statgraphics - 3.5; QuattroPro 4.0 va xokazo).
Eng keng qo'llanilishi ko'plab zamonaviy kompyuter o'yinlarida, shuningdek, kino, televizor va bosma materiallarning elementidir.
3D grafika odatda displey yoki qog'oz varag'ining tekis, ikki o'lchovli yuzasida ko'rsatiladigan virtual, xayoliy uch o'lchovli makon bilan shug'ullanadi. Hozirgi vaqtda uch o'lchovli ma'lumotlarni hajmli shaklda ko'rsatishning bir necha usullari mavjud, garchi ularning aksariyati hajmli xususiyatlarni juda shartli ravishda ifodalaydi, chunki ular stereo tasvir bilan ishlaydi. Bu sohadan stereo ko'zoynaklar, virtual dubulg'alar, uch o'lchamli tasvirni ko'rsatishga qodir 3D displeylarni qayd etish mumkin. Bir nechta ishlab chiqaruvchilar ishlab chiqarishga tayyor 3D displeylarni namoyish qilishdi. Biroq, 3D-displeylar hali ham uch o'lchovli grafik usullari bilan yaratilgan matematik modelning to'liq jismoniy, moddiy nusxasini yaratishga imkon bermaydi. 1990-yillardan beri ishlab chiqilgan tezkor prototiplash texnologiyalari bu bo'shliq
ni to'ldirmoqda. Shuni ta'kidlash kerakki, tezkor prototiplash texnologiyalari ob'ektning matematik modelini qattiq jism (voksel modeli) shaklida tasvirlashdan foydalanadi
247. 3DS studio MAX dasturi haqida umumiy tushinchalar
Autodesk 3ds Max (avval 3D Studio MAX) — Autodesk kompaniyasi tomonidan yaratilib bo'lingan, animatsiya va uch o'lchamli grafika yaratuvchi va tahrir qiluvchi to'liq funksiyali professional dastur. O'z ichiga multimediya sohasidagi mutaxassislar va rassomlar uchun eng zamonaviy vositalarni oladi. Windows operatsion tizimlari oilasi tarkibida ishlaydi (ham 32 bitda, ham 64‑bitda). 2014-yil martda dasturning Autodesk 3ds Max 2015 deb nomlangan 17.0 versiyasi ishlab chiqarildi.
To'plamning ilk versiyasi 3D Studio DOS nomi ostida 1990-yilda ishlab chiqarilgan. To'plam ishlab chiqarilishi ustida dasturchi Gari Yost asos solgan Yost Group mustaqil studiyasi shug'ullanardi. Autodesk boshida faqat to'plam ishlab chiqaridh bilan shug'ullanardi. Ma'nbalarda keltirilishicha Gari Yost o'sha davrdagi Autodesk yangi loyihalari bo'yicha direktori Erik Lyons bilan muzaokaralardan so'ng o'z ish joyini tark etgan.
Birinchi to'rt reliz 3D Studio DOS nomiga ega edi (1990-1994-yillar). Keyin to'plam Windows NT uchun qayta yozildi va 3D Studio MAX deb qayta nomlandi (1996-1999). Versiya raqamlash qaytadan boshlandi.
2000-2004-yillarda to'plam Discreet 3dsmax markasi ostida ishlab chiqarilgan, 2005-yildan esa — Autodesk 3ds MAX markasi ostida. Joriy versiyasi Autodesk 3ds MAX 2018 nomiga ega.

248. 3DS studio MAX dasturi interfeysi

3D-dasturiy vositalarining qay biri yaxshi yoki yomonligi bo‘yicha omma tomonidan qabul qilingan javobning o‘zi yo‘q. Har bir foydalanuvchi ushbu savolga o‘zi uchun ma’qul bo‘lgan 3D-dasturiy vositani muhim deb biladi.
Foydalanuvchi o‘zi ishlaydigan 3D-dasturiy vosita bilan qanchalik darajada yaxshi ishlay olishi va uning ijodiy (asboblarni bilishdan tashqari badiiy ko‘nikmalarni egallash, ranglar uyg‘unligi, kompozitsiyani bilish maqsadga muvofiq) imkoniyatlariga juda ham bog‘liq bo‘ladi. Shuning uchun dizayner qanday dasturni afzal ko‘rishni o‘zi hal qiladi. Uch o‘lchovli modellashtirish dasturiy vositalari imkoniyatlarini batafsil o‘rganish uchun uch o‘lchovli elementlardan tarkib topgan 3D-sahna yaratish kerak bo‘ladi. 3D-dasturiy vositalarning har biri o‘zining muayyan sohadagi afzalliklariga ega. Uch o‘lchovli modellashtirishga mo‘ljallangan asosiy dasturlarning qisqacha tavsifi:
1. Autodesk 3D Studio Max — ancha keng tarqalgan, shuningdek, grafik paketni o‘zlashtirish nisbatan oson. Qo‘shiladigan modul VRay real obyektlar va interyerlarni yaratish imkonini beradi.
2. Autodesk Maya — boshqa dasturlar bilan taqqoslaganda bir qator afzalliklarga ega bo‘lgan jiddiy grafik paket hisoblanadi. Unga quyidagilar: subdiv primitives yordamida modellashtirish, materiallar bilan qulay ishlash, modellashtirilgan obyektga turli effektlarni chizish imkoniyati, animatsiyalarning rivojlangan tizimi va boshqalar tegishli bo‘ladi. Realistik interyerlar, personajlar, shuningdek, kinofilmlar va kompyuter o‘yinlari sanoatida vizual effektlar yaratishda keng ishlatiladi.
3. Maxon Cinema 4D — qulay interfeysga ega bo‘lgan nemis grafik paketi. Tezkor xotiraning kichik yuklanishida murakkab sahna uchun soyalarni hisoblash bo‘yicha o‘zining noyob algoritmiga ega. Modul Body Paint 3D modelni bevosita ko‘rinadigan ekranga bo‘yash imkonini beradi.
4. NewTek LightWave 3D — juda ham qulay animatsion asboblar va yuqori sifatli renderingga ega bo‘lgan grafik paket. Televizion formatda uch o‘lchovli grafika yaratish uchun qulay.
Mukammal dasturlardan tashqari, amaliy paketlar deb ataluvchi dasturlar ham mavjud. Ular tor ixtisosli funksiyalarni yaratishga yo‘naltirilgan bo‘lib, yuqorida keltirilgan muharrirlardan birida mukammal sahnani yaratishga yordam beradi. Masalan, Curios Labs Poser dasturi allaqachon tayyorlangan personajlar bilan ishlashga va boshqa grafik muharrirga import qilishga yo‘naltirilgan. DAZ Bryce — virtual tabiiy landshaftlarni yaratishga mo‘ljallangan grafik paket. Tajribali foydalanuvchi o‘zining loyihasini yaratish uchun ko‘p hollarda bir qancha uch o‘lchovli modellashtirish dasturlaridan foydalanadi. Xususan, ZBrush dasturi juda qulay hisoblanadi. Ushbu dastur grafik planshetlardan foydalanib, obyektlarga turli xil cho‘tkalar bilan chizish orqali ularni modellashtirish imkonini beradi. Personaj modelini uch o‘lchovli modellashtirish dasturlaridan birida yaratib, so‘ngra Zbrush dasturiga import qilish va ishni oxirigi yetkazish (ajinlar, burushgan joylarni qo‘shish va boshqalarni amalga oshirish) mumkin.
Autodesk 3ds Max (avval 3D Studio MAX) — Autodesk kompaniyasi tomonidan yaratilib bo'lingan, animatsiya va uch o'lchamli grafika yaratuvchi va tahrir qiluvchi to'liq funksiyali professional dastur. O'z ichiga multimediya sohasidagi mutaxassislar va rassomlar uchun eng zamonaviy vositalarni oladi. Windows operatsion tizimlari oilasi tarkibida ishlaydi (ham 32 bitda, ham 64‑bitda ham). 2014-yil martda dasturning Autodesk 3ds Max 2015 deb nomlangan 17.0 versiyasi ishlab chiqarildi.

249. 3DS studio MAX dasturida uch o‘lchamli ob’ektlar va ularning asosiy xususiyatlari

Uch o'lchovli kompyuter grafikasi, xuddi vektor grafikasi kabi, ob'ektga yo'naltirilgan bo'lib, uch o'lchovli sahnaning barcha elementlarini va har bir ob'ektni alohida o'zgartirishga imkon beradi. Ushbu turdagi kompyuter grafikasi texnik chizmalarni qo'llab-quvvatlash uchun katta imkoniyatlarga ega. Masalan, uch o'lchamli kompyuter grafikasining grafik muharrirlari yordamida Autodesk 3D Studio, siz mashinasozlik qismlari va mahsulotlarining vizual tasvirlarini yaratishingiz, shuningdek, arxitektura va qurilish chizmalarining tegishli bo'limida o'rganilgan binolar va me'moriy ob'ektlarning sxemalarini yaratishingiz mumkin. Shu bilan birga, tasviriy geometriyaning istiqbolli, aksonometrik va ortogonal proyeksiyalar kabi bo'limlari uchun grafik yordam berilishi mumkin, chunki uch o'lchovli kompyuter grafikasida tasvirlarni qurish tamoyillari qisman ulardan olingan.
San'at va hunarmandchilik uchun 3D kompyuter grafikasi kelajakdagi mahsulotlarni ushbu mahsulotlar tayyorlanadigan materiallarning teksturasi va teksturasini o'tkazish orqali modellashtirish imkoniyatini beradi. Mahsulotning materialga kiritilishidan oldin uning tartibini har qanday nuqtai nazardan ko'rish qobiliyati uning shakli yoki nisbatlariga o'zgartirishlar va tuzatishlar kiritish imkonini beradi, bu ish boshlangandan keyin endi mumkin bo'lmaydi (masalan, zargarlik buyumlari, dekorativ metall quyish va boshqalar). Xuddi shu yo'nalishda 3D kompyuter grafikasi haykaltaroshlik, dizayn, badiiy grafika va hokazolarni qo'llab-quvvatlash uchun ishlatilishi mumkin. 3D animatsiya va maxsus effektlar ham 3D grafika yordamida yaratiladi. Darslar uchun o'quv videolarini yaratish ushbu 3D kompyuter grafikasi imkoniyatlarining asosiy qo'llanilishi bo'lishi mumkin.
Uch o'lchovli grafikalar bilan ishlash vositalariga grafik muharriri kabilarni kiriting 3D Studio Maks. Bu eng mashhur 3D muharrirlaridan biri bo'lib, ko'pincha film yaratishda qo'llaniladi. Dastur ishlab chiqish 3D Studio MAX 1993 yilda ishga tushirilgan. Versiya 3D Studio MAX 1.0 platformasida 1995 yilda chiqarilgan Windows NT.
Shunda ham ba'zi ekspertlar ehtiyotkorlik bilan shunday fikr bildirishgan MAX boshqa 3D grafik paketlari bilan raqobatlasha oladi. 2003 yil kuz ehtiyotkor relizlar 3D MAX 6. Modullar bilan birgalikda yangi zarracha animatsiya vositalari fotoreal atmosfera effektlarini yaratishga imkon beradi. O'rnatilgan to'rli ob'ektlar, to'liq tarmoq vizualizatsiyasi, ma'lumotlarni import qilish uchun o'rnatilgan SAPR-ilovalar, simulyatsiya uchun yangi imkoniyatlar. Ammo bundan tashqari 3D Studio Maks masalan, boshqa teng mashhur 3D modellashtirish dasturlari mavjud Mayya. Mayya shunga o'xshash dastur hisoblanadi 3D Studio Maks, lekin u birinchi navbatda animatsiya va uch o'lchamli aktyorning yuzidagi mimikalarni uzatish uchun mo'ljallangan. Bundan tashqari, ichida Mayya chizish osonroq. 3D Studio Maks Bu birinchi navbatda ob'ektlarni yuqori sifatli vizuallashtirishga qaratilgan, hatto unda ibtidoiy chizmalar ham amalga oshirilishi mumkin.Umuman olganda, chizish uchun 3D modellashtirish dasturlari mavjud, ulardan eng mashhurlari AutoCAD, ArchiCAD. AutoCAD birinchi navbatda mashinasozlik chizish uchun mo'ljallangan va ArchiCAD arxitektura
250. 3DS max dasturining interfeysi va panellarining joylashishi
Ushbu dastur interfeysining asosiy elementlari
proeksiyalash oynasi (Viewports), buyruqlar paneli va yuqorida joylashgan menyu
hisoblanadi. Turlicha o‘zgartirilgan mazkur
elementlardan amalda barcha uch o‘lchovli grafik muharrirlar tarkib topgan.
Autodesk 3D Studio Max interfeysi elementlari:
1. Bosh menyu (Main Menu). Ushbu menyudagi tushuvchi punktlarda tematik
jihatdan amalda barcha buyruqlar va ushbu grafik muharrirning butun uskunalari
to‘plangan.
2. Uskunalar paneli (Toolbar). Eng ko‘p foydalaniladigan buyruqlar to‘plangan
tugmalardan iborat panel.
3. (Viewports) proeksiyalar oynasi. Sahna obyektlarini turli proeksiyalarda
tasvirlash va ular bilan ishlash.
4. (Command panels) buyruqlar paneli. Oltita sahifada sahna obyektlari parametri
va sozlash, obyektlar bilan ishlash uchun buyruqlar tarkib topgan.
5. Yo‘l ko‘rsatish satri. Foydalanuvchini keraklicha ish tutish haqida xabardor
qiladi.
6. Holatlar satri. Tanlangan obyektning sahnada joylashish koordinatalarini
ifodalaydi.
7. Proeksiyalar oynalarini boshqarish. Sahna obyektlarini ko‘rinish ekraniga
tasvirlanishini ta’minlovchi buyruqlarning barchasi (kattalashtirish/kichiklashtirish,
masshtablash, burish).
Pastgi qismida animasion videolavhalar yaratish uchun uskunalar joylashgan.

251,252..Mantiq algebrasining funksiyalarini minimallashtirish muammosi.( DNShni soddalashtirishning ikki xil yo‘li. Elementar kon’yunksiyani chetlashtirish jarayoni. Ko‘paytuvchini chetlashtirish jarayoni. Tupikli DNSh. Minimal DNShga keltirish)

253.Qisqartirilgan diz’yunktiv normal shaklni aniqlash usullari.( DNShni soddalashtirishning ikki xil yo‘li. Elementar kon’yunksiyani chetlashtirish jarayoni. Ko‘paytuvchini chetlashtirish jarayoni. Tupikli DNSh. Minimal DNShga keltirish)

254Mulohazalar algebrasi formulasining dizyunktiv normal shakllari.( Elementar kon’yunksiya va diz’yunksiyalar. KNSh. DNSh. Kon’yunktiv va diz’yunktiv hadlar. To‘g‘ri va to‘liq elementar kon’yunksiya va diz’yunksiyalar.)





255,256.Mulohazalar algebrasining n ta o’zgaruvchiga bog’liq teng kuchlimas formulalar soni.( Formula. Funksiya. Chinlik jadvali. Formulani tiklash, qatorga yoyish. Chinlik jadvali vositasida formulaning MKNShini (MDNShini) topish. nta o‘zgaruvchili formulalar va elementar kon’yunksiyalar soni.)
1- ta’rif. Argumentlari va o ’zi E. to’plamdan qiymatlar qabul qiluvchi funksiya mulohazalar algebrasining funksiyasi deb ataladi.
3.7.2. Teng kuchlimas formulalar soni. Endi n ta elementar mulohazalarning o‘zaro teng kuchlimas, ya’ni har xil formulalari sonini topish masalasini qaraymiz. Agar berilgan formula tarkibida faqat bitta

masalan, x ) elemental mulohaza ishtirok etsa, u holda bu formula uchun tuzilgan chinlik jadvalining bir-biridan farqli mumkin bo'lgan qiymatlar satrlari ikkita bo'ladi. Shuning uchun /7 = 1 bo'lsa jami 4 ta ( C l,'+ C !+ C ; = = 2" = 2 “ = 2" ) turli formulalar bor. Bitta elementar mulohaza uchun bu 4 ta turli formulalarning tavtologiya va aynan yolg'ondan farqli bo'lganlari (ya’ni, 2 tasi) bajariladigan formulalardir. Ularni MDNShda ham MKNShda ham, tavtologiyani MDNShda. aynan yolg'on formulani esa MKNShda ifodalash mumkin

1- ta’rif. Berilgan formula tarkibidagi elementar mulohazalarning qiymatlaridan qandaydir tartibda tuzilgan va shu formulaning 1 qiymatiga mos keluvchi barcha kortejlar to'plami formulaning chinlik to‘plami deb ataladi.

257 ,258. Mulohazalar hisobi. Keltirib chiqarish qoidalari.( Keltirib chiqarish. O‘rniga qo‘yish, xulosa qoidalari.)

259,260. Mulohazalar hisobida isbot tushunchasi.( Aksiomalar sistemasi. Isbotlash)

271. Jegalkin algebrasi va uning tadbiqi.( Arifmetik amallar. Jegalkin ko‘phadi. Mantiqiy amallarni arifmetik amallar orqali ifodalash. Chiziqli funksiya.)