1-dars Sana: 6-sinf mavzu: fizika nimani o’rganadi? Fizik hodisalar. Fizika taraqqiyoti tarixidan ma'lumotlar darsning maqsadi

 

3. Yangi mavzuning bayoni. 

Dars  suhbat  usulida  olib  boriladi.  O’quvchilarga  qadimdan  odamlarning  yashash  uchun 

tabiatda kurashlar olib borganligi va bu borada tegishli bilimlar to’planib borilganligi aytiladi. 

Shunday qilib, tabiat haqidagi fan "fizika" vujudga kelganligi tushuntiriladi. "Fyuzis" yunoncha 

"tabiat"  deganidir.  Bu  orada  o’quvchilardan  tabiatga  oid  qanday  fanlarni  o’qiganligi,  ularda 

nimalarni o’rganganligi so’ralishi mumkin ( tabiiy geografiya boshlang’ich kursida kun va tun 

almashinishi, tabiatda suvning aylanishi va h.k.). Oddiy hodisalarni o’rganish keyinchalik katta 

ixtirolarga  olib  kelishi  aytilgach,  tajriba  ko’rsatiladi.  Masalan,  temirning  magnitga  tortilishi. 

Bundan  shu  hodisani  o’rganish  kompasning  ixtiro  qilinishiga,  u  esa  buyuk  geografik 

izlanishlarga olib kelganligi, mikrofon, dinamik, elektr dvigatel, elektr generator, umuman elektr 

energiyasiga ega bo’linganligi tushuntiriladi. Yil davomida fizik hodisalardan mexanik, issiqlik, 

yorug’lik  va  tovush  hodisalari  va  modda  tuzilishi  o’rganilishi  aytilib,  ulardan  bittadan 

namunaviy  tajriba  ko’rsatiladi.  Masalan,  kamerton  tebranishi,  qog’oz  qutida  suv  qaynatish, 

oddiy qaychi, ombirlarni ishlatish va h.k. 

So’ngra o’quvchilar diqqati fizika qonuniyatlarini ochishga ko’p mehnati singgan olimlar 

rasmlariga qaratiladi. Ulardan ayrimlarining ochgan qonunlari va bu qonunlar asosida yaratilgan 

qurilmalar  haqida  gapiriladi.  Qonunlar  o’z-o’zidan,  qisqa  muddatda  yaratilmasligi,  buning 

zamirida uzoq yillar mashaqqatli mehnat yotganligi eslatiladi. 

Fizik olimlarning portretlari fizika tarixi rivojlanishi xronologiyasiga mos ravishda taxlab 

qo’yiladi. Imkoniyat bo’lsa, qadimgi mexanik, tosh otar qurollar va jang manzarasi tushirilgan 

rasmlar  tayyorlab  qo’yiladi.  Jamiyatning  rivojlanish  tarixi,  undagi  qiyinchiliklar,  “sir"larning 

ochilishidagi quvonch inson mehnatining yengillashuviga olib kelganligi aytiladi.