1. Changning zararliligini baholash Havo muxitini tekshirish. Changdan himoyalash usullari va vositalari Havoda zaxarli moddalar miqdorini aniqlash ularning yo’l q o ’yilgan chegaraviy miqdori

Qattiq moddaning havoda muallaq holatda bo‘la oladigan eng mayda zanachalar chang deb ataladi. Qurilish maydonida, qurilish materiallari tayyorlashda, tuproq qazish, ortish-tushirish, buyoqchilik va boshqa ishlami bajarishda havoga chang tarqaladi. Chang va tutun umumiy qilib aerozollar deb ataladi. Q o‘mitaik va anqo‘mitaik changlar bo'ladi. Qo‘mitaik changlar jumlasiga o'simlik changi, yog'och changi va boshqalar kiradi. Anqo'mitaik chang jumlasiga mineral chang (kvarts, asbest changi va hokazolar) hamda metall changi (cho'yan, alyuminiy changi va hokazolar) kiradi. Metall changi, masalan, elektrgaz alangasida payvandlash jarayonida havoda tutunga qo'shilib aerozollar hosil qiladi. Changlaming fizik va ximiyaviy xossalari ulaming dispersliligi, zarrachalarining shakli, erish qobiliyati hamda ximiyaviy tarkibiga bog'liq. Changning dispersliligi uning gigiena jihatidan baholash uchun eng muhim alomati hisoblanadi. Changlaming havoda muallaq holatda bo'lish davomliligi, nafas olish qo'mitalariga kirib borish chuquriigi, fizik-ximiyaviy aktivligi va boshqa xossalari chang zarrachalarining o'lchamlariga bog'liq. 200 mkdan katta chang zarrachalari tez o'tiradi. 200 mkdan kichik (0,1 mkgacha) chang zarrachalari havoning qarshiligi tufayli sekin o'tiradi. 0,1 mkdan kichik (ko'zga ko'rinmaydigan) chang zarrachalari deyarli o'tirmaydi va havoda tartibsiz harakatda bo'ladi. Bunday changning nafas olish qo'mitalariga kirishi katta. Modda qanchalik qattiq va uning maydalanishi qanchalik intensiv bo'lsa, uning disperslik darajasi shunchalik yuqori va inson organizmiga ta’siri shunchalik zararli bo'ladi