1. Bozor muvozanati haqida

muvozanat narx deb ataladi.

Muvozanat narxi talab taklif bilan tenglashib, bir-biriga mos tushgan sharoitda vujudga keladi, buni yaxshi tasavvur etish uchun jadvalga murojaat qilamiz.

Muvozanat narxining paydo bo`lishi

Bir dona Tovar narxi, so`m	Tovar miqdori, dona	Taklif qilingan Tovar qiymati, so`m	Sotiladigan Tovar miqdori, dona	Xarid etiladigan Tovar (talab) qiymati, so`m	Talabning taklifdan ortiqligi (+) yoki kamligi(-)
100	1000	100000	8000	800000	700000
200	2000	400000	6000	1200000	+800000
300	4000	1200000	4000	1200000	+-0
400	6000	2400000	2000	800000	-1600000
500	8000	4000000	1000	500000	-3500000

Jadvaldan ko`rinib turibdiki , bir tovar 300 so`m bo`lganda, talab va taklif tenglashadi. Undan oldin esa talab ustun edi . Endi narx 300 so’mdan oshib ketdi, bunda ishlab chiqaruvchi uchun qulay vaziyat paydo bo`ldi, u tovar taklifini ko`paytiradi. Ammo tovarning qimmatlashuvi xaridorga ma`qul bo`lmaydi, natijada talab qisqarib, taklif talabdan ortib ketadi, tovarning bir qismi sotilmay qoldi.

Endi shu jarayonni chizmada ifodalab, talab va taklif egri chizig`ini hosil etamiz. Quyidagi chizmada muvozanat buzilganda yuz beradigan taqchillik va tovarning ortiqchaligi yaqqol ko`rinadi:

Chizmada SS taklif chizig’I bo’lsa, ZZ talab chizig`idir. Ular kesishgan A nuqtada muvozanat bor, uni 300 so`mga teng narx belgilaydi. Narx 200 so`mga tushsa, BC oralig`iga teng taqchillik, ya’ni ortiqcha talab paydo bo`ladi. Agar narx 400 so`mga yetsa, DE oralig`iga teng ortiqcha taklif vujudga keladi.

Narx arzon bo’lsa, bozorda tovar yetishmasdan, taqchillik paydo bo`ladi.Narxning oshib ketishi esa tovarlar sotilmay, ularning bozori kasod bo`lishiga olib keladi.

Kerakli tovarlarni faqat puldorlar olib, ko`pchilik esa o`z talabini qondira olmaydi. Bozorda har ikki tomon manfaatiga mos narx me’yori bo`ladiki, bu muvozanat narx deb yuritiladi.

Muvozanatli narxlar bor joyda xaridor puliga yarasha kerakli tovarlarni xarid eta oladi, ishlab chiqaruvchilar esa chiqargan tovarini o`z vaqtida sota oladi. Demak, muvozanat narxlari oqilona va adolatli narxlar hisoblanadi.