1. Bozor haqida umumiy ma’lumot. Bozorning turli asnolarda tuzilishi

Shou-birja – bu turli mamlakat(region) lardagi yakka musiqaviy ijrochilar, ijrochilar jamoasi (ansambllar) bilan shartnoma tuzish yuzasidan o’tkaziladigan birja. U aqliy tovarlar bozorining bir turi. Shartnomada ijrochilar gastollarni o’tkazish shartlari, muximi ijrochilar uchun beriladigan gonorar (ijod xaqi) kelishib olinadi.

Mahalliy bozor – bu muayyan mamlakatning davlat chigaralari doirasi bilan cheklangan shaxar, rayon, viloyat xududlaridagi bozordir. Bu bozorlarning mollar ko’lami va xilma-xilligi eng avvalo mahalliy qishloq xo’jaligi, sanoatning rivoji va yo’nalishi bilan belgilanadi. Shuning uchun bu bozorlardagi mollar asosan oziq-ovqat, keng iste’mol, sanoat mollari, xo’jalik va uy-joy, qurilish buyunlaridan iborat bo’ladi. Mahalliy bozorning turliligi, ularning xususiyatlari, shu yerli xalqning boyligi bo’lib, bu ularning yzoq shakllangan taraqqiyotining natijasidir. Reginal bozor deganda bir mamlakat doirasidagi regionlar o’rtasida yoki bir necha chegaradosh davlatlar o’rtasida tashkil etilgan bozor tushuniladi. Bu bozor ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi asosida yuzaga keladi. Regional bozorning mahalliy bozorga nisbatan imkoniyatlari ko’p bo’lib, mol turlari ancha keng va mehnat taqsimoti chuqurligi sababli mol almashinish ko’lami ham kengdir. Chunki bu yerda bir necha regionlar qatnashadi.

Jahon bozori – bu xalqaro mehnat taqsimoti orqali bir-birlariga bog’langan turli mamlakatlar o’rtasidagi barqaror oldi-sotdi munosabatlaridir. Jaxon bozori regional bozordan farq qilgan xolda ishlab chiqarishning mamlakatlararo ixtisoslashuviga va shunga ko’ra bir-biriga tovar yetkazib berish zarurligiga asoslanadi. Bu yerda turli mamlakatlar ishlab chiqaradigan tovarlarning hammasi emas, balki mamlakatlararo ayirboshlanishi zarur bo’lgan turlarigina sotiladi. Binobarin, jahon bozorining tovar assortimenti cheklangan bo’ladi. Ularga asosan asbob-uskuna, neft, ko’mir, metall, paxta, don, choy, kofe, jun, yog’och kabi tovarlar kiradi. Regional va mahalliy bozordagi ko’pgina tovarlar jahon bozorida bo’lmaydi.