1. Bojxona auditining bojxona nazorat shakli sifatida kiritilishi

Bojxona auditi quyidagi vazifalarni qamrab oladi:
tovarlarni muayyan bojxona rejimiga joylashtirishning qonuniyligini;
bojxona deklaratsiyasida ko‘rsatilgan ma’lumotlarni tasdiqlovchi hujjatlarda ko‘rsatilgan ma’lumotlarga mosligini;
bojxona yuk deklaratsiyasida rasmiylashtirilgan tovarlarning O‘zbekiston Respublikasi TIF TN kodiga muvofiq to‘g‘ri tasniflanganligini;
ma’lum qilingan bojxona qiymatining haqqoniyligini;
bojxona to‘lovlarining to‘g‘ri hisoblanganligi va undirilganligini;
tovarlarga nisbatan preferensiyalarni to‘g‘ri qo‘llanilganligini va bojxona to‘lovlarining to‘liq to‘langanligini;
bojxona to‘lovlari bo‘yicha imtiyozlar to‘g‘ri qo‘llanilganligini hamda foydalanishi cheklangan tovarlarni ishlatilganligi yoki ulardan maqsadli foydalanganligini;
shartli chiqarib yuborilgan tovarlarni belgilangan tartibdagi cheklovlariga rioya etilishini;
vakolatli iqtisodiy operatorlar reyestriga kirish shartlariga rioya etilishini;
tovar va transport vositalari saqlanadigan joylarga chiqqan holda ular bo‘yicha amalga oshirilgan operatsiyalarning qonuniyligini o‘rganish;
O‘zbekiston Respublikasining bojxona sohasidagi qonun hujjatlarida belgilangan taqiq va cheklovlarga rioya qilinishini tekshirish.
Ko’rinib turibdiki bojxona auditining asosiy vazifalaridan biri – bojxona toʼlovlarining toʼgʼri hisoblanganligi va undirilganligini baholashdan iboratdir. Bu hozirgi xalqaro iqtisodiy munosabatlar rivojlanayotgan bir vaqtda, eksport-import salohiyati byudjet siyosatining muhim koʼrsatkichlaridan biri boʼlib qolayotganligini taʼkidlash joiz.
2021-yil bojxona auditi o’tkazish natijasida undirilgan qo’shimcha bojxona to’lovlari to’g’risidagi statistik ma’lumotlarga e’tiborimizni qaratamiz:



JSTning “Savdo tartibotlarini soddalashtirish” shartnomasi, 7-moddaga binoan quyidagicha ko'rsatilgan:
5 Post clearance audit

5.1. Tovarlarni chiqarishni tezlashtirish maqsadida, har bir a'zo bojxona va boshqa tegishli qonunlar va qoidalarga muvofiqligini ta'minlash uchun rasmiylashtiruvdan keyingi auditni qabul qiladi yoki davom ettiradi.

5.2 Har bir a'zo mamlakat tegishli tanlov mezonlarini o'z ichiga olishi mumkin bo'lgan xavf-xatarga asoslangan tarzda shaxsni yoki PCAni o'tkazish uchun konsignatsiyani tanlaydi. Har bir a'zo PCA ni shaffof tarzda o'tkazadi. Auditorlik jarayoni tugaganidan so’ng uning natijasi bilan kechiktirmasdan shaxsning huquqlari va majburiyatlari, natijalarining sabablari to'g'risida ma'lumot beradi.

5.3 PCAda olingan ma'lumotlar keyingi ma'muriy yoki sud ishlarida qo'llanilishi mumkin.

5.4 A'zo mamlakatlar xavfni boshqarishni qo'llashda PCA natijasidan foydalanadilar.

BBT ning Bojxona rasmiylashtiruvidan keyingi audit to’g’risida tavsiyalari:
GUIDELINES FOR POST-CLEARANCE AUDIT (PCA) (WORLD CUSTOMS ORGANIZATION 2018 June)
PCA ning maqsadlari:
PCA ning eng asosiy maqsadi bojxona qonunchiligi talablariga, shuningdek har qanday boshqa qonun hujjatlariga muvofiq bojxona deklaratsiyasining to’g’ri to'ldirilganligini ta'minlash, boshqa talablarga rioya qilishni,import yoki eksportga nisbatan, treyderlar tizimlarini tekshirish orqali, buxgalteriya hisobi va boshqa biznes yozuvlari va binolar. Maqsadlarni qo'shimcha ravishda quyidagicha ta'riflash mumkin:
Tovarlarning qiymati, kelib chiqishi va tasnifi to'g'ri deklaratsiyalanganligini va
qonuniy ravishda to'lanishi kerak bo'lgan to’lov miqdori to’g’ri aniqlangani va undirilgani;
- Muayyan import/eksport nazorati ostida bo'lgan tovarlar to'g'ri deklaratsiya qilinishini ta'minlash, shu jumladan taqiqlar va cheklovlar, litsenziyalar, kvotalar va boshqalar;
- maxsus ruxsatnomalar bilan bog'liq shartlarga rioya etilishini ta'minlash;
masalan oldindan tasdiqlangan tranzit hujjatlari, imtiyozli kelib chiqish/harakatlanish sertifikatlari, litsenziyalar, kvotalar, bojxona va aktsiz omborlari va boshqa soddalashtirilgan protseduralarni tartibga solish;
- TIF ishtirokchilarining xalqaro savdo harakatlarini osonlashtirish.