1-боб. СоғЛИҚни сақлаш тизимидаги ахборот технологиялари бериш

14.3. Мижоз-сервер архитектураси

Мижоз-сервер архитектураси (мижоз-сервер архитектураси) - бу ахборот ресурсларининг асосий қисми ўз мижозларига хизмат кўрсатадиган серверларда тўпланган ахборот тармоғи тушунчасидир (2.3-расм). Ушбу архитектура иккита турдаги компонентларни аниқлайди: серверлар ва мижозлар.
Сервер бошқа тармоқ объектларига уларнинг илтимосига биноан хизмат кўрсатадиган объектдир. Хизмат - бу мижозларга хизмат кўрсатиш жараёни.
Сервер мижозларнинг вазифаларига мувофиқ ишлайди ва уларнинг топшириқлари бажарилишини назорат қилади. Ҳар бир вазифани бажаргандан сўнг, сервер натижаларни ушбу вазифани юборган мижозга юборади. Мижоз-сервер архитектурасидаги хизмат функтсияси турли хил амалий жараёнлар бажариладиган амалий дастурлар тўплами билан тавсифланади.
Муайян операциялар орқали хизмат функтсиясини чақирадиган жараён мижоз деб аталади. Бу дастур ёки фойдаланувчи бўлиши мумкин. Расмда мижоз - сервер архитектурасидаги хизматлар рўйхати кўрсатилган.





Мижозлар - бу сервер ресурсларидан фойдаланадиган ва фойдаланувчи учун қулай интерфейсларни таъминлайдиган иш стациялари. Фойдаланувчи интерфейси бу фойдаланувчи ёки тизим билан ўзаро ишлаш протседуралари.
Мижоз ташаббускордир ва электрон почта ёки бошқа сервер хизматларидан фойдаланади. Ушбу жараёнда мижоз хизмат турини талаб қилади, сеансни ташкил қилади, керакли натижаларни олади ва иш тугаганлиги тўғрисида ҳисобот беради. Ажратилган файл серверига эга тармоқларда, серверга тегишли тармоқ операцион тизими махсус автоном компьютерда (шахсий компьютер) ўрнатилади. Ушбу компьютер серверга айланади. Иш стациясига ўрнатилган дастур уни сервер билан маълумот алмашиш имкониятини беради.
Энг кенг тарқалган тармоқ операцион тизимлари:
- Romandan NetWare;
- Microsoft Windows;
- UNIX компанияси AT&T;
- Linux.
Тармоқнинг операцион тизимига қўшимча равишда, тармоқ томонидан тақдим этилган имтиёзлардан фойдаланадиган тармоқ иловалари керак. Серверга асосланган тармоқлар энг яхши хусусиятларга эга ва ишончлилиги ошади. Сервер бошқа иш стациялари фойдалана оладиган асосий тармоқ манбаларига эга.
Замонавий мижоз-сервер архитектурасида объектларнинг тўрт гуруҳи ажралиб туради:
мижозлар,
серверлар,
маълумотлар ва
тармоқ хизматлари.
Мижозлар тизимларда фойдаланувчиларнинг иш стацияларида жойлашган. Маълумотлар асосан серверларда сақланади.
Тармоқ хизматлари умумий серверлар ва маълумотлардир. Бундан ташқари, хизматлар маълумотларни қайта ишлаш процедураларини бошқаради. Мижоз-сервер архитектураси тармоқлари қуйидаги афзалликларга эга:
- сизга кўп сонли иш стациялари билан тармоқларни ташкил қилиш имконини беради;
- тармоқ маъмуриятчилигини соддалаштирадиган фойдаланувчи ҳисоблари, хавфсизлик ва киришни марказлаштирилган ҳолда бошқариш;
- тармоқ манбаларидан самарали фойдаланиш;
- фойдаланувчига тармоққа кириш ва фойдаланувчи ҳуқуқлари қўлланадиган барча манбаларга кириш учун битта парол керак бўлади.
Мижоз-сервер архитектура тармоғининг афзалликлари билан бир қаторда бир қатор камчиликлар мавжуд:
- сервернинг ишламай қолиши тармоқ ишламай қолиши ёки ҳеч бўлмаганда тармоқ манбаларининг йўқолишига олиб келиши мумкин;
- маъмурият учун малакали кадрларни талаб қилиш;
- тармоқ ва тармоқ ускуналарининг юқори нархига эга бўлиш.