1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

Тўғри усул. Тутри усул қўлланилганида, асосий ялпи тушум ва пул маблағларининг ялпи тўлови тўғрисидаги маълумот қуйидагилардан олиниши мумкин:

1. 
   ҳисоб регистрларидан;
   
2. 
   сотишдан олинган даромадни, сотишнинг таннархи ва қуйидагилар ҳисобга олинган ҳолда молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботнинг бошқа моддаларини тузатиш орқали:
   

а)ҳисобот даври давомида ТМЗдаги, дебиторлик ва кредиторлик қарзлардаги ўзгаришлар;
б)пулсиз моддалар;
в)натижалари пул маблағларининг ҳаракатига таъсири купрок инвестицион ва
молиявий фаолиятга тегишли бўлган бошқа моддаларни (берилган ёки олинган
кредитлар бўйи фоизлар в бошқалар)


БАЛАНС
20__й га
«АВС» Акционерлик жамият
Ўлчов бирлиги: сўм

	Йилнинг бошида	Йилнинг охирида	Фарқ
Активлар
Жорий активлар
Пул маблағлари	15000	46000
Олинадиган ҳисоб варақлар	55000	47000
Товар-моддий захиралар	110000	144 000
Келгуси давр харажатлари	5000	1000
Жами жорий активлар	185 000	238 000
Қисқа муддатли инвестициялар	127 000	115000
Асосий воситалар
Асосий воситалар	505 000	715000
Ҳисобланган амортизация	-68 000	-103 000
Асосий активларнинг жами	437000	612 000
Жами активлар	749 000	965 000
Мажбуриятлар
Жорий мажбуриятлар
Тўланадиган ҳисоб варақлар	43000	50000
Ҳисобланган мажбуриятлар	9000	12000
Бюджет билан ҳисоб-китоблар	5000	3000
Жами жорий мажбуриятилар	57000	65000
Узоқ муддатли мажбуриятлар				I
Тўланадиган облигациялар	245 000	295 000		1
Жами мажбуриятлар	302 000	360 000
Акциядорлик капитали
Оддий акциялар, номинал 5 сўм	200 000	276 000
Номиналдан ошик тўланган капитал	115000	189000
Тақсимланмаган фойда	132000	140 000
Жами	447 000	605 000
Мажбурият ва капиталларнинг жами	749 000	965 000

Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот 20_____ й 1______ дан 1_____ гача бўлган давр учун "АВС"акционерлик жамият Ўлчов бирлиги: сўм.
Сотувдан соф тушум	698 000
Сотилган товарларнинг таннархи	(520 000)
Ялпи фойди	178 000
Операцион даромадлар
Операцион харажатлар (37. 000 сўм асосий воситаларнинг амортизацияси ҳам киради)	(147 000)
Операцион фаолиятдан фойда	31000
Нооперацион (молиявий) фаолиятдан олинган даромадлар ва харажатлар
Олинган кредит учун фоиз тўловлари харажати	(23 000)
Олинган кредит учун фоиз тўловларидан даромад	6000
Қимматли қоғозларни сотишдан даромад	12000
Асосий маблағларнинг сотилишидан зарар	(3 000)
Нооперацион фаолиятдан жами даромадлар вам харажатлар	(8 000)
Солиқни тўлашдан олдинги даромад	23 000
Даромад солиғи	7000
Соф фойда	16000

Ҳисобот даврида содир бўлган, асосий фаолият билан боғлиқ бўлмаган бошқа муомалалар:

1. 
   78 000 сўмга қимматли қоғозлар олинган.
   
2. 
   102 000 сўмга қимматли қоғозлар сотилган. Бу қимматли қоғозларнинг сотиб олиш баҳоси 90 000сўм.
   
3. 
   120 000 сўмга асосий воситалар олинган.
   
4. 
   Асосий воситалар 5 000 сўмга сотилган. Бошланғич баҳоси - 10 000 сўм. эскириши -
   

2000.

5. 
   Умумий номинал қиймати 100 000 сўмлик облигациялар чиқарилди ва нақд пулсиз асосда асосий воситаларга алмаштирилди.
   
6. 
   Тўлов муддати келган облигациялар бўйича 50 000 сўм тўланган.
   
7. 
   150 000 сўмлик номинал қиймати 5 сўм бўлган 15 200 дона оддий акциялар чиқарилди.
   
8. 
   8 000 сўмлик дивидендлар тўланди.
   

Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот тузилганида ҳисоблаш тамойили қўлланилганлиги сабабли, пул маблағларининг келиб тушишига қарамай даромадлар тан олинганлиги, харажатлар эса тўловларга қарамай тан олинганлиги учун, у асосий фаолият натижасида пул маблағларининг келиб тушишини ва келиб тушишини кўрсатмайди.
Операцион фаолиятдан пул маблағларининг ҳаракатларини аниқлаш учун, молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботни ҳисоблаш тизимидан, тузатишлардан (пул маблағлари олинганида даромад ҳисобга олинади, харажатлар эса тўловлар ўтказилганида тан олинади) фойдаланиб касса тизимига ўзгартириш керак.
Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботни ўзгартиришнинг икки усули бор:
а) тўғри усул, молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботининг ҳар бир моддасинингўзгартирилиши;
б) эгри усул, бутун соф фойданинг суммаси операцион фаолиятдан пулмаблағларининг холатига ўзгаради.
Пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот-тўғри усул

ПУЛ оқимЛАРИ ТЎҒРИСИДАГИ ҲИСОБОТ 20 __1________ дан______ 1 гача
"АВС" акционерлик жамият Ўлчов бирлигигсўм.
Операцион фаолиятдан пул оқимларининг ҳаракати
Пул маблағларининг тушуми:
Сотувдан тушум
Олинган фоизлар
Жами тушумлар
Пул маблағларининг чиқиб кетиши:
Товарлар сотиб олиш
Операцион харажатлар
Тўланадиган фоизлар
Фойда солиғи
Жами чиқимлар
Операцион фаолиятдан пул маблағларининг холати
Инвестицион фаолиятдан пул оқимлари ҳаракати
Қимматли қоғозларнинг сотиб олиниши
Ккмматли қоғозларнинг сотилиши
Асосий воситаларнинг олиниши
Асосий воситаларнинг сотилиши
Инвестицион фаолиятдан пул маблағларининг холати
Молиявий фаолиятдан пул маблағларининг ҳаракати
Облигацияларни тўлаш
Оддий акцияларнинг чикарилиши
Дивидендларнинг тўланиши
Молиявий фаолиятдан пул маблағларининг холати
Пул маблағларининг холатидаги соф ўзгаришлар
Йилнинг бошида пул маблағлари
Ҳисобот даври охирига пул маблағлари
Инвестицион ва молиявий фаолиятлар билан боғлиқ бўлган пулсиз муомалаларнинг рўйхати Асосий маблағларни олишга чикарилган облигациялар