|
Reja:
1.Blockchain.
2.Blok zanjiri.
3.Qiyinchilik.
4. Bitimlarni tasdiqlash.
Blockchain dastlab blok zanjiri[2 — - blok zanjiri) - muayyan qoidalarga
muvofiq tuzilgan, axborotni o'z ichiga olgan doimiy ketma-ket blok zanjiri
(bog'langan ro'yxat). Bloklarning o'zaro aloqasi nafaqat raqamlash, balki har
bir blokning o'z Xash miqdori va oldingi blokning Xash miqdori bilan
ta'minlanganligi bilan ham ta'minlanadi. Blokdagi har qanday ma'lumotni
o'zgartirish uning Xash miqdorini o'zgartiradi. Qurilish zanjiri qoidalariga
rioya qilish uchun, aralashgan miqdori o'zgarishlar allaqachon o'z aralashgan
uning miqdori o'zgarishlar sabab bo'ladi, qaysi keyingi blok, yozilgan bo'lishi
kerak. Shu bilan birga, avvalgi bloklar ta'sir qilmaydi. Agar o'zgaruvchan blok
zanjirda oxirgi bo'lsa, o'zgarishlarni amalga oshirish katta kuch talab
qilmasligi mumkin. Biroq, agar o'zgaruvchan blokdan keyin davom etadigan
bo'lsa, o'zgarish juda ko'p vaqt talab qiladigan jarayon bo'lishi mumkin.
Aslida, odatda bloklar zanjirlarining nusxalari bir-biridan mustaqil ravishda
turli xil kompyuterlarda saqlanadi [3].
Bu atama birinchi marta "Bitcoin" tizimida amalga oshirilgan to'liq
takrorlangan taqsimlangan ma'lumotlar bazasining nomi sifatida paydo
bo'ldi, buning natijasida blok ko'pincha turli xil kripto-valyutalarda
tranzaktsiyalar registri bilan aniqlanadi. Biroq, blok zanjiri texnologiyasi har
qanday bir-biriga bog'liq bo'lgan axborot bloklariga tarqalishi mumkin[4].
2008 oktyabr oyida paydo bo'lgan Bitcoin tizimi blokirovka texnologiyasining
birinchi ilovasi bo'ldi[5].
Endi blockchain moliyaviy operatsiyalar, foydalanuvchilar aniqlash yoki
kiberxavfsizlik texnologiyalari yaratish kabi sohalarda foydalanish topadi[6].
Bloklash texnologiyalari birinchi navbatda bank muassasalari va davlat
tashkilotlari uchun dolzarbdir.
Bitim blok-Vikipediya tizimi va shunga o'xshash operatsiyalar bir guruh yozib
olish uchun maxsus tuzilishi[7]. Jurnal uning formati va imzosi tekshirilganda
va bitimning o'zi bir nechta boshqa guruhga qo'shilganda va maxsus
tuzilishga yozilgan bo'lsa, tugallangan va ishonchli ("tasdiqlangan")
hisoblanadi. Bloklarning mazmuni tekshirilishi mumkin, chunki har bir blok
avvalgi blok haqida ma'lumot beradi. Barcha bloklar bir zanjirda qurilgan
bo'lib, unda ma'lumotlar bazasida amalga oshirilgan barcha operatsiyalar
haqida ma'lumot mavjud. Zanjirdagi birinchi blok-asosiy blok (eng. ibtido
blok) - u ota-ona birligi[8] yo'q, chunki, alohida holatda sifatida qaraladi.
Blok sarlavha va bitimlar ro'yxatidan iborat. Blokning sarlavhasi uning
xashini, oldingi blokning xashini, tranzaktsion xashni va qo'shimcha xizmat
ma'lumotlarini o'z ichiga oladi. Blokda Vikipediya birinchi bitim tizimi har
doim yaratilgan birligi uchun bir mukofot madenci bo'ladi komissiya, qabul
ko'rsatadi[7]. Keyinchalik, avvalgi bloklarda qayd etilmagan tranzaktsiyalar
navbatidan tashkil topgan bitimlar ro'yxati keltirilgan. Navbatdan tanlov
mezonlari Miner tomonidan mustaqil ravishda belgilanadi. Bu vaqt
xronologiyasi bo'lishi shart emas. Masalan, faqat yuqori komissiya bilan yoki
belgilangan manzillar ro'yxatini o'z ichiga olgan operatsiyalar kiritilishi
mumkin. BitTorrent protokolida fayl uchun Xash miqdorini shakllantirishga
o'xshash daraxt hashing[9] blokidagi operatsiyalar uchun ishlatiladi. Blokni
yaratish uchun komissiyani hisoblashdan tashqari, tranzaktsiyalar input
parametri ichida oldingi ma'lumotlar holati bilan tranzaksiya uchun havolani
o'z ichiga oladi (masalan, Bitcoin tizimida, masalan, sarflangan bitcoinlar
olingan bitimga havola beriladi). Bir blok yaratish uchun konchi
komissiyasiga o'tkazish uchun operatsiyalar "kirish" bitimlar yo'q, shuning
uchun bu parametr har qanday ma'lumot (ular uchun, bu maydon ingliz deb
ataladi. Coinbase parameter).
Yaratilgan blok boshqa foydalanuvchilar tomonidan qabul qilinadi, agar
header hash soni qiymati ma'lum bir maqsadli raqamga teng yoki undan
kam bo'lsa, uning qiymati vaqti-vaqti bilan tuzatiladi. Sha-256 vazifasini
hashing natijasi qaytarilmas deb hisoblanadi, chunki hozirgi vaqtda tasodifiy
tartibsizlikdan tashqari istalgan natijani olish uchun algoritm yo'q. Agar hash
shartni qondirmasa, unda nomda nonce parametri o'zgaradi va hash qayta
hisoblanadi. Odatda (statistik) ko'p sonli qayta hisob-kitoblarni talab qiladi.
Variant topilganda, tugun qabul qilingan blokni blokni tekshiradigan boshqa
tugunlarga yuboradi. Agar xato bo'lmasa, blok zanjirga qo'shiladi va keyingi
blok uning xashini o'z ichiga olishi kerak[7].
Hash bilan taqqoslanadigan maqsadli sonning qiymati Bitcoin tizimida har bir
2016 blokda o'rnatiladi. Taxminan ikki hafta — Vikipediya tizimining butun
tarmoq haqida 10 daqiqa, 2016 bloklari bir blok ishlab chiqarish bo'yicha
sarflash kerak, deb rejalashtirilgan. 2016 bloklari tezroq shakllangan bo'lsa,
maqsad soni bir oz kamayadi va aks holda maqsad soni ortadi, qiyin bo'ladi
nonce parametr qoniqarli hash tanlash olish. Hisoblash murakkabligi
o'zgarishi Vikipediya tarmoq ishonchliligini ta'sir qilmaydi va faqat tizimi
tarmoq a'zolarining hisoblash kuchi mustaqil deyarli doimiy tezlik bilan
bloklari hosil qilish uchun talab qilinadi [10].
Do'stlaringiz bilan baham: |
