1-БЎлим. Бахтли ҳаёт асослари бахтнинг баҳоси қанча?

ИНСОН ҚАНЧА УМР КЎРАДИ? 
Инсон қанча яшаши мумкинлиги деярли ҳаммани қизиқтирса керак. Олимлар аниқлашича, 
инсон ўрта ҳисобда 150 йил умр кўриши мумкин экан. 
Агар биз турли ҳайвонларнинг қанча яшашини текширсак, улар орасида ўзига хос тафовут 
борлигини кўрамиз. Эркинликда яшайдиган ҳашаротлар, қурт-қумурсқалар бир неча соат яшайди 
холос. Фил 150-200 йил, от 40 йил, қушлардан бургут, оққуш, тўти 100 йилгача, тошбақа, тимсоҳлар 
300 йилгача яшар экан. 
Ҳайвонлар умри уларнинг ўсиш даврига қараганда 5-8 марта кўп. Масалан, от 5 йил ўсади, 30-
40 йил яшайди. Ит 2 йил давомида ўсади, 10-15 йил яшайди. 
Одам 25 ѐшгача ўсиб-ривожланади. Демак, инсон ўртача шароитда 150 йилгача яшаши мумкин. 
Шунинг учун ҳам кўп олимлар инсоннинг 100 ѐшга етмасдан вафот этишини касаллик натижасида 
келиб чиққан ўлим деб ҳисоблашади. 
Дунѐда узоқ умр кўрганлар ҳам анча-мунча. Айтишларича, Келюса қишлоғида яшовчи Саид 
Али 195 ѐшда ҳам ўзи меҳнат қилиб кун кўрган. Ҳатто кўзойнак тақишига ҳам ҳожат бўлмаган. 
Мана бу қизиқ маълумотга эътибор беринг: франциялик Пьер Дефурнель 120 ѐшида учинчи 
марта уйланган. Учта хотинидан учта ўғил кўрган. Ажабланарлиси, ўғиллар турли асрларда 
туғилишган. Биринчиси XVII асрда, иккинчиси XVIII асрда, учинчиси XIX асрда дунѐга келган. 
Венгриялик эр-хотин – эри Жон 172 ѐшга, хотини Сара Ровель 164 ѐшга кириб (1964 йилда) 
оламдан ўтган. Улар вафот этган вақтда ўғиллари 116 ѐшда бўлган. 
Туркиялик Фотима Эдигар 1964 йилда 95 ѐшида 127 ѐшлик эридан эгизак чақалоқ туққан. 
Озарбайжонлик Шерали Муслимов 168 йил яшаган. 
Эътиборли жиҳати шундаки, дунѐнинг деярли барча мамлакатларида эркакларга нисбатан 
аѐллар узоқроқ яшаши аниқланган. Фақат Ҳиндистон, Афғонистон, Непал, Янги Гвинея давлатлари 
бундан мустано. Бу, мазкур давлатларда аѐллар ҳуқуқи топталиши, оғир жисмоний меҳнат билан 
бандлиги, ҳар томонлама камситилиши, ачинарли аҳволи билан боғлиқ
67
.