1-БЎлим. Бахтли ҳаёт асослари бахтнинг баҳоси қанча?

АСЛ БОЙЛИК 
Бир камбағал одам Жаноби Ҳаққа нолий бошлабди: 
– Эй Яратган Эгам, нега мени бошқа бандаларингдан кам кўрдинг, ризқимни тор қилдинг?! 
Бир йўловчи унинг гапини эшитиб қолиб сўрабди: 

---

8 
– Биродар, тинчликми? Нимадан норозисан?! 
– Аллоҳ менга кўп ризқ ато этмади, тинмай меҳнат қиламан, бироқ ночорликдан чиқиб 
кетолмаяпман! 
Йўловчи бир оз ўйланиб тургач дебди: 
– Майли, сенга беш минг тилла бераман. Эвазига битта кўзингдан воз кечасан! 
Фақир қаттиқ қўрқиб кетиб, икки қадам орқага чекинибди: 
– Эсинг жойидами? Қандай қилиб беш минг эвазига кўзимдан воз кечишим мумкин?! 
Йўловчи савдолашишда давом этибди: 
– Унда битта қўлингдан воз кеча қол. Ўн минг танга бераман? 
– Бўлмайди, – жаҳли чиқа бошлабди фақирнинг, – юз минг берсанг ҳам қўлимни бермайман! 
– Майли, ундай бўлса, шу ўн мингга битта бармоғингни бер! 
– Нега бармоғимни сотарканман?! Бутун дунѐнинг молига алмашмайман бармоғимни! 
Унинг бу гапини эшитган йўловчи мақсадга ўтибди: 
– Эй ношукр банда, унда нега нолияпсан? Аллоҳ сенга қанча бойлик берганини кўрмаяпсанми? 
Тўрт мучанг соғ, ақл-хушинг жойида. Сен эса фақирликдан нолиб ўтирибсан. Бунинг ўрнига Аллоҳ 
берган ҳисобсиз неъматларга шукр қилсанг бўлмайдими?! 
ҲАЛОЛНИНГ ТОМИРИ ТОҒДАЙ 
“Тадбиркор” юрагини ушлаб қолди, ранги оқариб, кўзи бўзарди. Мана, неча ҳафтадирки 
касалхонада. Улгурган-улгурмаган ишларини сарҳисоб қилди. Ўйлаб қараса, умри алдам-қалдам 
билан ўтибди, истеъдодини юрт хазинасини ўмаришга, эл ризқидан юлишга сарфлабди. Оқибатда 
эса, мана... 
У яшаѐтган уй кошона эди. Машинасини ҳар ойда алмаштирар, одамларга ўзини кўз-кўз 
қилишни ѐтирарди. Уйига бирон ҳожат билан, айниқса, қарз сўраб келганларни жини суймасди. 
Қарзни фоизга оладиганлар эса бошқа гап... Уни қачон, қандай миқдорда ундириш ҳақида ширин 
хаѐлларга берилиб ҳузурланарди. 
Сўнгги марта ҳам шундай бўлганди. Ишончини қозонган, олганини айтган фоизи билан доим 
вақтида қайтарадиган мижози бу сафар ундан катта устама билан қайтаришга ваъда бериб маблағ 
сўради. Синашта эмасми, дарров ишонди. 
Кунлар ўтди. Айтилган фурсат ҳам етиб келди. Ўша кеча тинч ухлолмади. Оладиган фойдани 
ўйлаб юраги ҳапқирса-да, негадир кўнгли ғаш эди. “Мижоз” келавермагач, уни ўзи излаб борди. 
Унинг “муҳим операция” устида қўлга тушганини эшитганида эса... Қолганини эслолмади. Мана, 
энди касалхонада... Ногаҳон, ѐнидаги китобга қўл чўзди. Дуч келган жойидан ўқий бошлади: 
“Ота ўғлига насиҳат қилди: Болам, ҳаромнинг боши тоғдай, томири қилдай бўлади. У 
қанчалик қудратли, серҳашам кўринмасин, куни келиб чирт узилганини билмай қоласан. Ҳалолнинг 
боши қилдай, томири тоғдай бўлади. Кўринишда заиф туюлса ҳам, унга ҳеч қандай куч зарар 
қилолмайди”. 
“Тадбиркор” пешонасини тер босди. Бу сўзлар унга қарата айтилаѐтгандек эди
3
.