1. Biologik membranalar: tuzilishi, kimyoviy tarkibi va asosiy vazifalari

SIYRAK BIRIKTIRUVCHI TO’QIMA TOLALARI
Kollagen faqatgina asl biriktiruvchi to`qimada bo`lmay, balki suyakda – ossein, tog`ayda - xondrin tolalar nomi bilan mavjud. Kollagen tolalar siyrak biriktiruvchi to`qimada turli yo`nalishda yotuvchi to`g`ri yoki egri-bugri tortmalar holida joylashadi. Kollagen tolalar tarkibida fibrillyar oqsil - kollagen bo`lib, u fibroblast hujayralarida polipeptid zanjirlar (prokollagen) shaklida hosil bo`la boshlaydi. Kollagen tolalar birlamchi fibrillalardan, ular esa protofibrillalardan, protofibrillalar esa tropokollagenlardan iborat. Kollagen tolalarda glitsin, prolin, oksiprolin, glyutamin, asparagin kabi aminokislotalar ko`p bo`lib, oltingugurt saqlovchi aminokislotalar kam. Kollagen tolalar juda pishiq va cho`zilmaydi.
Elastik tolalar tolali biriktiruvchi to`qimada va biriktiruvchi to`qimaning ba’zi boshqa turlarida uchraydi. Elastik tolalar qalinligi 8-20 nm keladigan fibrillalardan hosil bo`lib, tolalar qalinligi siyrak biriktiruvchi to`qimada 1-3 mkm bo`lsa, elastik bog`lamlarda 8- 10 mkm gacha yetadi. Elastik tolalarda ko`ndalang chiziqlik yo`q. Elastik tola oqsillari umumiy qilib elastin deb ataladi. Elastik tolalar yaxshi cho`ziladi, lekin uzilishi ham oson. Elastik tolalarda vaqt o`tishi bilan mineral tuzlar o`tirib, uni sinuvchan qilib qo`yadi.