1. Biologik membranalar: tuzilishi, kimyoviy tarkibi va asosiy vazifalari

42. Siyrak tolali biriktiruvchi to’qima,morfofunktsional tavsifi.To’qima bazofillari, ularning tuzilishi, faoliyati va to’qima gomeostazidagi roli.
To`qima bazofillari (labrotsit, mastotsit yoki geparinotsit) sitoplazmasida yirik donachalar tutgani uchun semiz hujayralar nomini olgan. Ular asosan qon tomir kapillyarlari atrofida joylashadi. Bu hujayralar yirik noto`g`ri dumaloq shaklga ega bo`lib, fiziologik reaksiyalarda va turli patologik holatlarda miqdori o`zgarib turadi. Hujayra sitoplazmasida organellalardan tashqari yirik gomogen donachalar joylashgan. Bir hujayrada taxminan 10-20 ta donachalar bo`lib, ular tuzilishiga ko`ra donador, plastinkasimon va aralash donachalarga bo`linadi. Donachalar o`zida biologik aktiv moddalar: geparin, gistamin va serotoninlar tutadi. Sitoplazmada har xil fermentlar: lipaza, ishqoriy fosfataza, peroksidaza, sitoxromoksidaza, ATF-aza va boshqalar mavjud. To`qima bazofillarining donachalarida saqlanadigan geparin va gistamin to`qimalar muhiti doimiyligini (gomeostazni) ta’minlashda muhim rol o`ynaydi. Geparin donachalar mahsulotining qariyb 30% ini tashkil etadi. U qon ivishiga to`sqinlik qiladi, hujayralararo moddaning o`tkazuvchanligini pasaytiradi va yallig`lanish jarayonini susaytiradi. Gistamin kapillyarlar devorining o`tkazuvchanligini oshiradi va qon tomirlarni kengaytiradi. Shu xususiyatlari tufayli to`qima bazofillaridan ajralib chiqadigan gistamin turli xil allergiya reaksiyalarida ishtirok etadi. Gistamindan tashqari, allergiya reaktsiyalarida to`qima bazofillari ajratib chiqaradigan moddalar, jumladan, allergiyaning sekin ta’sir ko`rsatuvchi moddasi, trombotsitlarni aktivlovchi modda, neytrofil va eozinofillarning xemotaksisini kuchaytiruvchi modda va boshqalar ishtirok etadi.