3. Zahiriddin Muhammad Boburning hayoti va faoliyati. Z.M.Bobur 1483-yil 14-fevraldaAndijonda tug’ilgan.Otasi Umarshayx Mirzo
bo’lgan.Umarshayx Mirzo 1494-yilda vafot etadi hokimyat 12 yoshli Boburga
qoladi.
Bobur
Samarqandga
4marta
yurish
qiladi.
1496,1497,1500,1511yillarda.Bobur 1501- yildagi mag’lubiyatidan so’ng Kobulga
ketadi. 1512-yilda Ubaydulla sultondan mag’lub bo’lib kobulga ketadi. Kobulni
o’gli Kamron Mirzoga qoldirib o’zi Hindistonga yurish qiladi 1526-yilda Dehlini
egallaydi. 1526-yili 27aprelda Bobur nomiga xutba o’qiladi. Bobur 1530-yili 26-
dekabrda 47 yoshida vafot etadi. Boburni Bog’I Oromga dafn etadi. Z.M.Bobur
Mubayyin Turkiy Devon Boburnoma asarlarini yozadi. Boburnoma asari 1493-
1529- yilgi voqealar haqida bayon etilgan. Boburning 510 yilligi 1993-yili keng
nishonlandi.
23-BILET 1. Abruy qo‘zg‘oloni haqida ma’lumot bering. Abruy qoʻzgʻoloni – 6-asrning 80-yillarida mahalliy tabaqa – dehqonlarga va savdo
aristokratiyasiga qarshi Quyi Sugʻd (hozirgi Buxoro viloyati) aholisi kambagʻal
tabaqasining koʻtargan qoʻzgʻoloni. Qoʻzgʻolonga Abruy boshchilik qilgan. 10asrda
yashagan Buxoro tarixchisi Narshaxiyning xabar berishicha, Buxoro aholisi Abruyni
Boykand (Poykend) shahriga hokim qilib tayinlaydi.
Abruy qoʻzgʻoloni dan zarar koʻrgan dehqonlar va mulkdorlarning koʻpchiligi Turk
xoqonligi qoʻl ostidagi Taroz va Turkiston shahri larigʻa qochib borib, Turk xoqoni
Qorachurindan qoʻzgʻolonchilarga qarshi kurashda yordam soʻraydilar. Qorachurin
oʻgʻli Sheri Kishvar (Elbars yoki Elarslon) boshchiligida Buxoroga katta lashkar
yuboradi. Natijada qoʻzgʻolon bostiriladi. Buxorodagi yerlar yana oʻz egalari –
dehqonlarga qaytarib beriladi.
2. Xudoyorxon saroyi haqida ma’lumot bering. Xudoyorxon saroyi (1863—1870) alohida o‘rin tutadi. U o‘zining bezaklari,
naqshlari rangbarangligi, yorqin jilosi bilan ajralib turadi. Xonlikning yirik markazi
Toshkentda XIX asming o‘rtalarida qadimiy inshootlardan Hazrati Imom
majmuasini, 1859-yilda Baroqxon madrasasini ta’mirlash ishlari boshlanadi. Shu
davrda Baroqxon madrasasi qarshisidagi Mo‘yi muborak madrasasining (XX asr
boshida) qurilishi yakunlangan. Tillashayx jome masjidi singari inshootlar bunyod
etildi. Bu vaqtga kelib Buxoro amirligi me’moriy qiyofasida ham o'zganslilar sodir
bo‘ldi. Shahar va qishloq aholisi yashaydigan turarjoylar va mahalla guzarlaridagi
qurilishlar joylami yanada obod va ko‘rkam qildi. Kufiy, rayhoniy, nasta ’liq yozuv
uslublaridan binolami bezashda foydalanish davom ettirildi.Xudoyorxon saroy
devorlaridagi xattotlik ishlarini bajarishni ikki shaxsga — Turdi Ali va Mirzo
Mahmudlarga topshirgan. Turdi Alining xon saroyidagi nufuzi baland bo'lgan va
ba’zi madaniy tadbirlarda xon undan maslahatlar olgan.