1-bilet Amir Temurning davlat boshqaruvidagi islohotlari

1. “Stolipin agrar islohoti” haqida ma’lumot bering.

1904-yildagi Rossiya-Yaponiya urushi xalqommasining turmush darajasini yanada og‘irlashtirib yubordi.Oxir-oqibat, bu - 1905-yilda inqilob yuz berishiga olib keldi. To‘g‘ri, inqilob yengildi. Hukmron tabaqalar bu inqilobdan zarursaboqlar ham chiqardi. Uning asosiysi-dehqonlarni inqilobiyharakatdan chetlatish haqidagi saboq edi. Ikkinchisi, qishloqlardapodsho hokimiyatining kuchli ijtimoiy tayanchini vujudga keltirish muammosi edi.Bu maqsadlarni ro‘yobga chiqarish uchun agrar islohoto‘tkazishga qaror qilindi. Podsho 1906-yilda agrar islohot o‘tkazish va dehqonlarni ko‘chirish to‘g‘risida farmon chiqardi. Bu islohot bosh vazir P.A.Stolipin tashabbusi bilan bog‘liqbo‘lganligi uchun u tarixga „Stolipin agrar islohoti“ nomi bilan kirgan. Unga ko‘ra, dehqonlarning o‘z xususiy yeriga ega bo‘lishimasalasining quyidagi 3 usul orqali amalga oshirilishi mo‘ljallandi: jamoa yer egaligini bekor qilish va dehqonlarga sotib olgan jamoa yerini xususiy mulkka aylantirish hamda dehqonga o‘z yerini sotish huquqini ham berish; dehqonlarning davlat va pomeshiklarga qarashli yerlarni sotib olishlari uchun ularga „Dehqonlar banki“ orqali yordam berish; yer tanqisligi kuchli bo‘lgan markaziy mintaqalardagi dehqonlarning bir qismini Sibir, Turkiston, Uzoq Sharq va imperiyaning milliy chekka o‘lkalariga ko‘chirish. Stolipin agrar islohoti qishloq aholisining tabaqalanishini va ichki bozorning o‘sishini kuchaytirdi. Badavlat dehqonlar (quloqlar)ning mavqeyini mustahkamladi. Biroq, agrar islohot pomeshik yer egaligini tugata olmadi. Bundan tashqari, ko‘chib ketganlar yana avvalgi joylariga qayta ko‘chib kelishga majbur bo‘la boshladilar. Chunki ko‘chirish moddiy jihatdan yetarli ta’minlanmadi. Buning oqibatida 1911-yilda ko‘chib ketganlarning (ularning soni 3,5 mln. dan ortiq edi) yarmidan ko‘pi qayta ko‘chib keldi. Shuningdek, ko‘chirish siyosati milliy chekka o‘lkalardagi siyosiy vaziyatni keskinlashtirdi. Bunga chekka o‘lkalardagi, xususan, Turkistondagi mahalliy aholiga qarashli eng yaxshi yerlarning ko‘chib kelganlarga berilganligi, yerli aholining esa sharoiti og‘ir yerlarga surib chiqarilganligi sabab bo‘ldi. Shu tariqa, Stolipin mamlakatni „tinchlantira“ olmadi. Hukmron tabaqalar uning iste’fo berishini talab eta boshladilar. Bunga erishilmagach, 1911-yilda Stolipin otib o‘ldirildi. Lekin, barcha nuqsonlariga qaramay, Stolipin agrar siyosati qishloqda kapitalizmning taraqqiy etishiga yo‘l ochdi.