Agar bank omonatchilar tomonidan to'satdan pul mablag'larini olishda shoshilib qolsa, bu a bank boshqaruvi. Banklar naqd pulning katta qismini depozitlarga qarz berishgani uchun kasr-zaxira bank faoliyati, agar ular to'satdan talab qilinsa, barcha depozitlarni tezda to'lashlari qiyin, shuning uchun mijozlar depozitlarni sug'urtalashni o'z ichiga olmaydigan darajada depozitlarini yo'qotishiga olib keladigan bankni to'lovga qodir. Bank ishi keng tarqalgan hodisa a deb nomlanadi tizimli bank inqirozi yoki bank vahima. Bank operatsiyalariga quyidagilar kiradi 1931 yilda AQSh bankida ishlaydi va yugurish davom etmoqda Shimoliy tosh 2007 yilda. Bank inqirozlari odatda talabga javob beradigan qarz berish davrlaridan keyin yuzaga keladi va natijada qarzlar to'lamaydi. 1.Bank inqirozlari kelib chiqishi
Bank inqirozlarining kelib chiqish sabablari bir qator olimlar tomonidan uzoq yillar mobaynida turilicha muhokama qilinib kelingan. Bu xususida ilk qarashlar asosan omonatchilar, bank mijojozlari va aksiyadorlari tomonidan vahima (panika) qilish natijasida pul mablag‘lari (omonatlari)ni banklardan yoppasiga olish orqali banklarning likvidlilik darajasiga asossiz ravishda ta’sir etishi bilan bog‘liqdir.
Bank inqirozlari kelib chiqishi
Bank inqirozlari xususidagi keyingi qarashlar banklarning to‘lov qobiliyatiga ega bo‘lmaslik holatini keltirib chiqaruvchi balans aktiv qismidagi yo‘qotishlarga asoslanadi. Banklar aktivlari sifatida uzoq muddat davomida yo‘qotishlarning mavjud bo‘lishi, odatda noho‘sh makroiqtisodiy jarayonlar, bozor tangligi, hukumat siyosati (yoki aralashuvi) va firibgarliklar bilan bog‘liqdir. Shuningdek, mazkur qarashlarning aksariyati iqtisodiyot tamoyillaridagi o‘zgarishlar hamda biznes sikllarining tabiiy mahsuli ekanligiga asoslanadi.
Amerikalik iqtisodchi olimlar Karmen M. Reynxart va Kennet S. Rogoff bank inqirozlari kelib chiqishining ilk sabablari sifatida kredit inqirozlari va aktivlar narxi bilan bog‘liq pufak (ko‘pik)larning vujudga kelishini ko‘rsatib o‘tadilar. Bu kabi makroiqtisodiy tanglikni iqtisodiyoti rivojlanayotgan mamlakatlarda kuzatish mumkin. Iqtisodiyoti rivojlanayotgan mamlakatlar boshqa mamlakatlardan qisqa muddatli xorijiy valyutadagi qarzlarni jalb qilish orqali valyuta kursining qadrsizlanishi, xalqaro bozorda foiz stavkalarining oshishi va xalqaro savdo shartlarining o‘zgarishi natijasida yuqori kredit riskini vujudga keltiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |